Laat de leugen maar regeren?

Gisteren (30 oktober 2019) kondigde Twitter aan te stoppen met het plaatsen van politieke advertenties. De reden, aldus Jack Dorsey (directeur Twitter): “Een politiek bericht moet verdiend worden en niet gekocht.” Men hoopt dat met deze maatregel de invloed van trollen en nepaccounts in het publieke debat minder zal worden. Facebook gaat intussen door met het plaatsen van dit soort advertenties en voegt daar fijntjes aan toe niet van plan te zijn berichten op feitelijke juistheid te onderzoeken. Een gotspe van twee van de grootste social-mediabedrijven ter wereld.

Al jaren ontduiken deze machtige bedrijven hun maatschappelijke verantwoordelijkheid als het gaat over de wijze waarop hun platformen worden gebruikt. Elke discussie over meer controle op de inhoud strandt al snel op het ‘first amendment’-argument, dat voor deze bedrijven even heilig is als de Bijbel of de Koran voor bepaalde religieuze groepen. Het bestrijden van leugens heeft echter niets met censuur of het inperken van de vrijheid van meningsuiting te maken.

Mogen en kunnen zeggen wat je vindt, is een groot goed. Zelfs met eenzijdige berichtgeving is weinig mis zolang de feiten maar kloppen en zelfs wanneer niet alle feiten worden genoemd. Het probleem is niet de mening, maar de aperte leugen en de feitelijke onjuistheid waarmee een mening wordt onderbouwd. Dan worden de spelregels van de vrije meningsuiting en het open debat overtreden. Daar ligt dan ook een taak voor bedrijven als Facebook en Twitter; het scheiden van feiten en onzin, zodat we weer kunnen discussiëren op basis van algemeen aangenomen en aantoonbare feiten.

De huidige maatregel van Twitter is niet alleen een lafhartige oplossing, hij zal ook niet werken. Wie kwaad wil vindt immers altijd een weg en zowel Facebook als Twitter hebben die weg reeds geplaveid voor trollen en leugenaars.

Social media zijn waarschijnlijk de meest invloedrijke factor in de toenemende polarisatie in de samenleving. Daarbij zijn niet de meningen de kern van het probleem. Het is de ‘alternatieve waarheid’ die ten grondslag ligt aan een mening die het probleem is. Het niet bestrijden van leugens en feitelijke onjuistheden maakt bedrijven als Facebook en Twitter mede verantwoordelijk voor een klimaat waarin (verbale) agressie toeneemt en de waardevolle en oprechte discussie verdwijnt. Met macht komt immers verantwoordelijkheid.