Uitsluiten moet uitgesloten worden

De laatste jaren ontwikkel ik een groeiende allergie voor de politieke termen links en rechts. Een belangrijke reden daarvoor is dat die termen in het publieke debat steeds meer worden gebruikt om mensen ofwel weg te zetten als het ‘rode gevaar’, ofwel als de ‘extreemrechtse fascist’. Steeds meer worden die termen gebruikt om de discussie op inhoud te vermijden, en – wat erger is – om elkaar maar helemaal uit te sluiten van het gesprek. Dat gebeurt niet alleen in social media, maar ook op de verschillende bestuursniveaus.

Ondanks een grote overwinning tijdens de laatste verkiezingen voor de Provinciale Staten, werd FvD op tal van plaatsen uitgesloten van formatiegesprekken. In Limburg royeerde GroenLinks een lid dat de euvele moed had om als gedeputeerde deel uit te maken van een provinciebestuur waarin ook een vertegenwoordiger van FvD plaatsnam (BNN/VARA, 8 juni 2019). In Zuid-Holland sloten D66 en GroenLinks bij voorbaat al gesprekken met FvD uit (NRC, 5 juni 2019).

In een parlementaire democratie zou het inhoudelijk debat op basis van argumenten ten allen tijde het belangrijkst moeten zijn. Partijen uitsluiten van formatiegesprekken doet geen recht aan de mening van een grote groep kiezers en tast uiteindelijk de wortels van onze democratie aan. In die context is het niet vreemd dat FvD praat over een oppermachtig partijkartel dat gebroken moet worden en is het te begrijpen dat een groeiend deel van de bevolking zich niet meer gehoord voelt. Het is een faux pas om in een democratie partijen op voorhand uit te sluiten van het gesprek. Daarbij schieten de van oudsher ‘gevestigde’ partijen zichzelf natuurlijk in de voet wanneer ook door dít soort gedrag het wantrouwen alleen maar toeneemt. Wanneer de premier van ‘alle Nederlanders’ Wilders uitsluit als gesprekspartner (EenVandaag, 16 januari 2017), dan kan hij simpelweg niet die premier zijn.

In een goed functionerende democratie moet het formeren van coalities geschieden op basis van inhoudelijk discussie en niet beginnen met het uitsluiten van gesprekspartners. In een tijdperk vol fake news en een groeiende behoefte om selectief te shoppen in de winkel van de waarheid, is dat lastig, dat begrijp ik best. Het is echter laf en onacceptabel dat politieke partijen zich op voorhand afkeren van grote groepen mensen, door hun politieke vertegenwoordigers uit te sluiten. Dat is niet de inclusieve samenleving waarin ik wil leven. Uitsluiten moet uitgesloten worden.