Isn’t it Ivonic, don’t you think?

Ik vraag u af of u dat ook heeft. Dat je het ironisch vindt wanneer Ivo Niehe een interview afneemt met Alannis Morissette en uitgerekend hij haar wijst op de foutjes in het nummer ‘Ironic’. Dat ze de begrippen ironie, cynisme en sarcasme door elkaar haalt en hij haar dat minzaam grijnzend inwrijft.

Even een korte samenvatting van het lesje over de 3 vormen van spot, zodat u niet helemaal met de TV-Show op wereldreis hoeft. Ironie, sarcasme en cynisme zijn inderdaad voorbeelden van spot. Maar waar ironie mild is, is sarcasme bijtende spot en cynisme een afwijzing, voortvloeiend uit ongeloof in de oprechtheid of goede bedoelingen van mensen; de uiting ervan is bitter, soms zelfs wreed van toon. De 3 begrippen hebben dus alle drie met spot te maken: er wordt schertsend over iets of iemand gesproken. De mildheid van ironie wordt vaak bereikt door het tegenovergestelde te zeggen van wat je bedoelt. Of door overdrijving. Er wordt de spot gedreven met een onderwerp of persoon, maar niet erg serieus: het is niet om te kwetsen.

Sarcasme is juist het tegenoverstelde zeggen van wat je bedoelt, maar scherper van toon dan ironie. En de houding tegenover het onderwerp dat wordt bespot is kritischer. Zoals je zegt ‘Lekker bezig!’, tegen iemand die wat loopt aan te klooien. Bij cynisme is het de afwijzende houding van degene die het uit. Hij of zij kijkt kritisch aan tegen de goede bedoelingen en waarden van anderen en uit dit met bittere spot. Overigens vaak uit machteloosheid of teleurstelling. Cynisme kan je uitdrukken door een uitspraak te doen die inhoudelijk geheel waar is, maar die je op het moment zelf niet hoort te zeggen. Zoals een chirurg zegt voor aanvang van de operatie: “We gaan aan de slag. Blijft ie leven dan hadden we het bij het rechte eind; gaat ie dood, hebben we toch wat bijgeleerd.”

Dan introduceren we vanaf vandaag een 4e vorm in de spot: de Ivonie. Is gerelateerd aan ironie. Ivonie is een bijzondere vorm van zelfspot. Die noemen we zo, omdat de ironie wil dat die zelfspot bij Ivo Niehe totaal afwezig is. Alannis zingt een bloedmooi nummer, barstensvol herkenbare situaties, die wij herkennen als ironisch. Zoals regen op je trouwdag, de file als je al laat bent, tienduizend lepels voorhanden als je maar 1 mesje behoeft, de vrouw van je dromen ontmoeten en direct daarna…haar voorbeeldige echtgenoot. Ironie dus. En zoals veel kindertjes uit het Gooi die ‘r’ nie hebben, snapt Ivo zelf de ironie niet.

Ivonie? Die heeft Ivo nie.