Een meisje loos

Daar was laatst een meisje loos.. zong ik met mijn moeder. Een traditie die ik doorgaf aan mijn dochter. We zongen wat af samen. Over berend botje, olifantjes in het bos en de wielen van de bus.

2017. Daar was laatst een meisje loos. Olifantje in het bos, laat je mama toch niet los. De teksten galmen door elkaar, jagen ons angst aan en de adviezen buitelen over elkaar heen. Je meisje kan niet meer los in het bos, we moeten waken, loslaten, ze sterk en weerbaar maken, we moeten petities tekenen, harder straffen, vertrouwen, beter zorgen.

Op Wikipedia las ik de achtergrond van het liedje ‘daar was laatst een meisje loos’. Meisjes verkleedden zich in de 18e en 19e eeuw als matroos om mee te varen op schepen. Waarom? Om mee te tellen, waarschijnlijk. Om niet veroordeeld te blijven tot aanrecht en baarplicht.
In de volwassen versie van het liedje gaat het ondeugende (loze) meisje aan boord, ‘zij vreesde voor geen gevaar’, maar ze doet iets fout met de zeilen, waarop ze voor de kapitein wordt ontboden voor slaag. Het bovenlijf moet ontbloot en zo komt haar bedrog uit. Met haar charmes weet ze de kapitein te verleiden; ‘och kapteintje sla mij niet, ik ben uw liefje, ik ben uw liefje’.

Heeft de kapitein misbruik gemaakt van zijn machtspositie of heeft het meisje haar vrouw-zijn optimaal ingezet om het vege lijf te redden? Met alle discussie rondom veiligheid van vrouwen, de Harvey Weinsteins en de #Metoo verklaringen komen er ook andere geluiden. Je kunt als vrouw toch ook ‘nee’ zeggen tegen oneerbare voorstellen? Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Ook wordt er geroepen dat ‘ongewenst bepotelen’ en verkrachting niet onder één en dezelfde noemer geschaard mogen worden. Waarom niet? In beide gevallen gaat het over het negeren van grenzen, soms met fysiek geweld of psychische druk. Allemaal even verwerpelijk.

We zingen gezellig ‘daar was laatst een meisje loos’, maar je hoort de tekenen van ongelijkheid en onderdrukking erin doorgalmen, waarin een vrouw zich verkleedt als man om hetzelfde werk te kunnen doen en als dit uitkomt, zichzelf aanbiedt om uit de nesten te komen. Is het nu anders? Vrouwen hebben meer kansen en zijn onafhankelijker, maar er is nog steeds machts- en krachtsongelijkheid.
De oplossing? Daar wordt naar aanleiding van het loze meisje anno nu en de verhalen die naar boven komen naar gezocht. Laten we de wielen van de bus draaiend houden.