Geluk als nostalgie

Hoe moet je geluk definiëren? Het is een term die extreem subjectief is. Genghiz Khan was gelukkig als zijn vijanden vernietigd waren en vrouwen huilden. Geert Wilders en Thierry Baudet zijn waarschijnlijk gelukkig als Nederland weer blank is en uit de EU. Persoonlijk heb ik dan liever een koud biertje bij een mooie zonsondergang.

Gelukkig zijn er mensen, slimmer dan de boven genoemde groep, die zich ook hierover hebben gebogen. De eerste was Epicurus die vond dat het geluk van het individu boven alles moest gaan. Dit was niet zo nihilistisch als het klinkt, Epicurus vond vooral geestelijke voldoening belangrijk voor geluk.

De Britse filosoof Jeremy Bentham, grondlegger van het utilitarisme, vond dat het geluk van de groep belangrijker was dan het geluk van de enkeling. Dit brengt weer andere problemen met zich mee, wat als jij moet kiezen tussen het redden van vijf mensen door één mens op te offeren?

Er zijn nog meer interpretaties mogelijk, maar vanuit historisch perspectief is de vraag, wat is geluk, en hoe bereiken het? Een vraag die vaak meer onheil heeft veroorzaakt dan goeds. In de negentiende en twintigste eeuw was een oplossing hiervoor, de natie-staat. Gekenmerkt door een redelijk homogene bevolking, met een gemeenschappelijke taal en cultuur. Probleem was wel, wat te doen met groepen die geen deel uitmaken van de natie? Een kleine blik werpen op de geschiedenis van de twintigste eeuw geeft het huiveringwekkende antwoord hier op.

Het wonderbaarlijke is dat, met een Amerikaanse duw in de rug, is dit idee van de homogene natie juist is teruggedrongen in Europa en heeft plaats gemaakt voor samenwerking, waarbij de gedachte is, samen kom je verder. Het heeft geleid tot een welvaartsstijging, gepaard met een technologische vooruitgang, die ongekend is. Materieel gelukkig worden is in deze makkelijker dan ooit lijkt het.

Maar zijn wij ook gelukkiger? Het is een vraag die nog altijd van belang is, want ondanks de welvaart blijft er een gevoel van onbehagen rondwaren. Altijd weer een discussie die splijtzwam veroorzaakt. Terwijl vaak diezelfde discussies toppunten zijn van de welvaart. Bijvoorbeeld, moet het Sinterklaasjournaal wel of geen gekleurde Pieten hebben?

Dus is er een definitie van geluk, ik denk van niet, maar ik kan mij het beste vinden in de filosofie van Epicurus. Lees een boek en verdwaal erin, meevaren bij een symfonie, een koud biertje bij een ondergaande zon en misschien belangrijker, leer relativeren. Het helpt.