Zwaan, stervend

Is er überhaupt iets wat dit beest niét elegant kan? Dat vroeg ik mij vertwijfeld af toen ik naar de stervende zwaan stond te kijken. Ze dreef een stukje van de kade af, in de Kostverlorenvaart. Haar hals lag keurig opgevouwen op haar dikke verenlijf, de ogen waren niet zichtbaar.
‘Ik denk dat ze tegen een schip is gevaren,’ zei de oude vrouw. Ze zat op een bankje en droeg een beetje lippenstift.
We keken naar de zwaan als naar een lekke band: niets meer aan te doen. Technisch gezien was ze niet meer stervend dus eigenlijk al overleden. Maar zwanen horen levend te zijn, majestueus in het water, of drukdoende stervende, als een ballerina op het toneel.
‘Misschien was ze gewoon oud,’ zei ik. De vrouw reageerde niet. Een zwaan kan niet gewoon oud zijn en doodgaan aan niets.
De zon reflecteerde in het water. Ik hield een hand boven mijn ogen en keek richting de brug. Er zwom een sprietig kuiken, doelloos, bijna niet zichtbaar vanwege haar blauwgrijze kleur. Zo nu en dan keek het onze kant op.
‘Waarom zinkt ze eigenlijk niet?’ vroeg de vrouw. Achter ons klonk het gerammel van fietsers die voorbijkwamen.
Ik keek weer naar de zwaan. Een aantal van haar veren zaten door de war, het had de structuur van een dot slagroom. Het was prachtig zoals het dobberende lichaam een mandje vormde voor haar lange hals. Er was iets ongelofelijk vredigs aan haar dood. Is het verkeerd om daar schoonheid in te zien? Als er schoonheid zit in de dood, zit de dood dan ook in schoonheid?
Zwijgend liep ik verder. De oude vrouw bleef wachten op de dierenambulance. Het bleek dat ze eerst een cavia moesten redden in Diemen.
Eenmaal thuis bekeek ik een antieke opname van De stervende zwaan, gedanst door de ballerina Anna Pavlova. Het beeld is korrelig, maar haar lichaam steekt in het wit duidelijk af tegen de zwarte achtergrond. De snelle, kleine pasjes van haar spitzen vormen een contrast met haar weidse armbewegingen. Ze knielt op één been en plaatst haar armen in de lucht. Ze buigt haar romp sierlijk naar achteren. Heel ver naar achteren. Dan beweegt ze weer zijwaarts naar voren, waar ze even rust op haar tutu.
Het was mij duidelijk dat Anna ooit een zwaan had zien sterven.