De zwarte motor

Koffie is de motor van ons bestaan. Het helpt avondmensen de ochtend verdragen en vice versa, geeft de dagelijkse stoelgang een vliegende start en stelt tandartsen en internisten in staat hun gezinnen en zeiljachten te onderhouden. Jaarlijks laten we per persoon zo’n 150 liter van het bittere goedje via de slokdarm naar onze toekomstige maagzweer vloeien. Voor de beeldvorming: dat is vergelijkbaar met de inhoud van een groot model badkuip.

Vroeger was er in Nederland sprake van een overzichtelijk koffielandschap. Je had koffie. Punt. Zuivere, onversneden koffie zonder door koffiestylisten toegevoegde aroma’s als caramel en vanille. Gemaakt van ordinaire Arabica bonen die Juan Valdèz hoogstpersoonlijk had geplukt in de onherbergzame bergtoppen van de Andes. Koffie zoals koffie bedoeld is: smaakvol en loeiheet; iced coffee werd het vanzelf wel als je het maar lang genoeg liet staan.

Sinds enkele jaren worden we echter overspoeld door hippe verschijningsvormen met modieuze benamingen. De Ristretto’s, Lungo’s en Macchiato’s overheersen de markt en bizarre smaaktoevoegingen als pistache en aardbei zijn gemeengoed geworden. Het traditionele koffiezetapparaat is, na een korte omzwerving via de van zijn voetstuk verstoten Senseo, vervangen door een buitenaards ogend espressomonster dat zich voedt met peperdure capsules waarmee de salarissen van George Clooney en Jack Black moeten worden terugverdiend.

Meer dan ooit bewijst koffie een laxerend effect te hebben: koffieconsumenten zijn massaal aan de geldschijt en laten capsules aanrukken alsof men nooit van een economische crisis gehoord heeft. En buitenshuis wordt zonder schroom vier euro neergeteld voor een minuscuul kopje Pistachio & Rose Mocha of ander nichterig brouwsel.

Ook op de werkvloer grijpt het virus om zich heen. Koffieautomaten die een simpele keuze bieden tussen koffie met of zonder melk en suiker, worden vervangen door met krachtstroom aangedreven exemplaren die een bloedafnameformulier aan opties voorleggen en geluid produceren alsof het industriële stofzuigers betreft.

Ikzelf ben nuchter van aard en wars van koffiemodernismen. Wellicht doordat er –naast koffie– één achtste Fries bloed door mijn aderen vloeit, of omdat ik een onvermoede Zeeuwse afstammeling ben en nogal zuunig ingesteld. Hoe dan ook strijk ik nog steeds dagelijks tien doseerlepeltjes af voor het vervaardigen van acht geurige kopjes koffie zonder poespas. Voor velen schrale troost misschien, maar voor mij puur genot.