‘Keuzestress: pleidooi voor het ‘niet weten’.

Als je jong bent, moet je het allemaal weten. Het begint al op de middelbare school. Je kiest een profiel en dat heeft al behoorlijk veel consequenties voor de toekomst. En dan moet je kiezen voor een opleiding. We durven het gewoonweg niet te erkennen en de scholieren ook niet: de kans is groot dat je het niet weet en daarom verkeerd kiest.
Vaak komen studenten daar in het eerste jaar achter en stoppen ze met hun studie,kiezen voor iets anders, of gaan toch door. Veel studenten die bij mij komen aan het eind van hun studie weten nog steeds niet wat ze willen. Er blokkeert iets en dan komen ze er niet uit. Gevolg: stress. En na de studie is de keuzestress nog niet voorbij. Wat ga je doen na je bachelor? Wat ga je doen na je master? Wat ga je doen met je leven?

Erken: ‘help, ik weet het niet!’. Daar kom je verder mee

Er is veel te weinig aandacht voor het ‘niet weten’. En dat is gek. Universitair onderzoek gaat namelijk uit van het niet weten. Je stelt een onderzoeksvraag en dan ga je data verzamelen om erachter te komen wat je niet weet. Dat zou ook moeten gebeuren met de eigen keuzes in het leven. Ik heb al diverse workshops over dit onderwerp gegeven. Voor de deelnemers is het een verademing. Bovendien zit je allemaal in hetzelfde schuitje. Je hebt allemaal dezelfde niet-weet houding en dan kom je erachter dat het niet weten te maken heeft met bijvoorbeeld: ‘ik durf niet’ of ‘het interesseert me eigenlijk niet zo’ of ‘ik ben een uitsteller’. Daar heb je veel meer aan om dat te onderzoeken en dan weet je het op een gegeven moment wel…

Onderwijs erken: Met het niet weten kom je verder. Maak ruimte.

Het belang om ruimte te maken voor het ‘niet weten’ staat haaks op de geringe aandacht ervoor in het onderwijs. Rendementen worden steeds belangrijker door bindend studieadvies, het afschaffen van de studiefinanciering, etc. Dan ben ik maar een roepende in de woestijn. Iemand moet beginnen. Maak toch die ruimte. Bijvoorbeeld met het instellen van een tussenjaar na de middelbare school, of tijdens extra begeleidingsuren in de studie zelf. Daarnaast is het goed om de ‘niet weet’ procedure ook toe te passen wanneer je het wél denkt te weten. Weet je het namelijk zeker? Vooral wanneer je denkt belangrijke keuzes te maken. Niet alleen op de middelbare school of de vervolgopleiding, maar ook later: je hele leven lang.

Ignace de Haes is Career Service Officer van de Radboud Universiteit en storyteller.