ONTKNEL DE NEDERLANDSE CULTUUR

Cultuur zie ik als een SET REGELS: dit mag wel en dat mag niet. Dit is goed en dat fout. Mijn stelling: hoe meer cultuur, hoe meer behoefte aan strikte regels. Daarom wijzen mensen die de mond vol hebben van cultuur steevast op de strikte naleving van regels. Ik ben geboren en getogen in Nederland, maar heb de Nederlandse cultuur pas kunnen zien door er afstand van te nemen: door te reizen. Pas toen kon ik zien hoe mooi en bijzonder Nederland was, en is.

Maar wat is die schoonheid dan? Volgens mij blinkt Nederland uit in RUIMTE VOOR VERSCHIL. Dat is iets anders dan tolerantie en bijna het tegenovergestelde van cultuur. Ik snap de verwarring wel. Ik snap ook waarom het maar niet lukt om de Nederlandse cultuur of identiteit te omschrijven. Alsof je een vis vraagt om z’n glazen kom te definiëren of een astronaut het heelal.

Hoe strakker het kader van de Nederlandse cultuur wordt aangemeten, hoe meer datgene wat Nederland zo bijzonder maakt volgens mij in de knel komt. Dát vind ik onprettig: ik hou enorm van ruimte en heb geen behoefte aan een knellende cultuur. Ruimte veronderstelt een ruim kader: veel ruimte om anders te mogen zijn, ruimte om mezelf te mogen zijn. IEDEREEN is namelijk anders en dat collectief ‘anders zijn’ verbindt: zodra je in de gaten krijgt hoe gewoon en menselijk dat is.

Mensen die (neigen te) polariseren hebben volgens mij niet door dat ze daardoor juist datgene wat Nederland uitzonderlijk maakt bezoedelen: RUIMTE VOOR VERSCHIL. Aan hun intentie ligt het niet – ze bedoelen het goed – maar vrijheid laat zich nu eenmaal lastig kaderen. Vrijheid gedijt bij ruimte, niet bij strakke kaders. Polarisatie zet mensen in een hoek en dat voelt al snel knellend. Ik hou van ruimte, van ONTKNELLEN.

Volgens mij zou het goed zijn als ‘maatschappijleer’ gaat over het OMGAAN MET VERSCHIL. Iedereen is anders: wat doet dat met jou? Hoe anders mag een ander zijn? Volgens mij zou het betekenisvol zijn als ook INBURGEREN juist dáárover zou gaan. Zit dáár niet de angel van de ervaren angst van mensen die zo nodig de Nederlandse cultuur willen definiëren? Dat ‘we’ straks onvoldoende ruimte hebben om onszelf te kunnen zijn? Om Nederlander te zijn? Om verschillend te mogen zijn?

Verschil bestaat uit een vreemde, ongrijpbare materie. VERSCHIL IS HEERLIJK, tót het te groot wordt: het moment dat ik meer verschil ervaar dan ik prettig vind. In een oogwenk verandert verschil van lust naar last: er komt iets in de knel. Niet buiten mij, maar in mij. Maar wat ???