Waarom Trump Won

Dit jaar promoveerde ik van de spoelkeuken naar het management. Na 1,5 jaar een band op te bouwen met mijn collega’s op de werkvloer, zagen zij mij plotseling achter een veilig muurtje verdwijnen op de eerste verdieping. Zonder enig begrip van mijn werkzaamheden is deze aanzienlijke stijging op de ladder moeilijk te rechtvaardigen voor hen. Het is dus aan mij om af en toe op een leuke manier te laten zien wat ik nu precies doe, of: waar ik goed voor ben. Anders verlies ik mijn collega’s voorgoed uit het oog.

In de Verenigde Staten is eenzelfde situatie ontstaan. De gevestigde orde zit al te lang ver weg achter veilige muurtjes terwijl een groeiende meerderheid van het Amerikaanse volk niet weet wat daar gebeurt. Na een campagne vol beloftes, ziet men de kandidaat zelden nog terug. De beloofde veranderingen betreffen vaak ontwikkelingen die tijd nodig hebben, en hoe langer zichtbare resultaten uitblijven, hoe dieper de kloof wordt tussen het establishment en the people.

Tot overmaat van ramp gebruiken doorgewinterde diplomaten uit de politieke top een taal die weinigen begrijpen. Als sociolinguist aan de Universiteit Utrecht studeerde ik af op de vraag hoe mensen taal gebruiken om hun sociale identiteit te vormen. Ik leerde dat er naast taalgedrag niets zó sterk werkt om mensen bijeen te brengen én te scheiden. Dit begint bij woordkeus. Een populist met weinig inhoud weet zichzelf te verkopen omdat zijn taal aansluit bij dat van de markt. Hoeveel inhoud een diplomaat ook heeft, als de taal onbegrijpelijk is, krijgt zij het aan de straatstenen niet kwijt.

Na de Brexit geeft de uitslag van de presidentiele verkiezingen in Amerika een helderder signaal dan ooit: als de gevestigde politieke orde de macht niet voorgoed uit de handen wil laten glippen, dient ze zichtbaarder en begrijpelijker te gaan optreden. Daartoe zal men vaker achter de vier muurtjes vandaan moeten komen en woorden moeten kiezen die iedereen kan begrijpen. Om de enorme kloof tussen het volk en de politiek te dichten, zal de gevestigde politieke orde dus zelf in actie moeten komen.