Is levenslang alleen voor nabestaanden?

Als zelfs één van de daders verbijsterd is dat hij geen levenslang krijgt voor zijn daad, dan weet je dat er stront aan de knikker zit. Ciska Postma, partner van de in 2012 vermoorde Berend Smit, is een petitie gestart om de Nederlandse levenslange gevangenisstraf aan te passen. De straf wordt maar zelden door rechters opgelegd omdat de Nederlandse wetgeving levenslang veroordeelden geen toekomstperspectief biedt. Levenslang in Nederland is daarmee ook echt levenslang. En dit is in strijd met het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden, aldus de rechter.

Begrijp me niet verkeerd; we mogen in onze handjes knijpen met dit verdrag. Onze rechten en vrijheden als burgers van de Nederlandse staat worden op deze manier op een internationale schaal behartigd. Dankzij de ratificatie van dit verdrag wordt ons een beetje houvast en rechtvaardigheid geboden in een soms onrechtvaardige wereld. Ik kan dan ook niet anders dan dergelijke ontwikkelingen toejuichen.

Het wordt pas een probleem wanneer blijkt dat ons eigen rechtsstelsel vervolgens tekortschiet. Dat deze voornamelijk is ingericht om de rechten van criminelen te beschermen tijdens het strafproces is bekend. De term ‘criminal justice’ alleen al lijkt dit impliciet te beweren. Maar dankzij de jarenlange inzet van slachtoffers, nabestaanden, betrokkenen en allerhande instanties hebben slachtoffers en nabestaanden een steeds sterkere rechtspositie in het Nederlandse strafrecht gekregen. De Wet Terwee, de Wet ter versterking van de positie van het slachtoffer in het strafrecht en de recente uitbreiding van het spreekrecht zijn hier enkele voorbeelden van. Langzaam maar zeker boeken we dus vooruitgang op het gebied van slachtofferbejegening, maar de finish is zeker nog niet in zicht.

Dat bewijst Ciska Postma maar weer eens. Zij roept namens slachtoffers en nabestaanden iedereen in Nederland op de petitie te ondertekenen, wat hopelijk zal leiden tot een wijziging van de huidige wetgeving rondom levenslange gevangenisstraffen. Want natuurlijk is ons rechtsstelsel aan regels gebonden. Natuurlijk moet zij haar oordeel baseren op de Nederlandse wetgeving en daarbij de basisrechten van de mens zoals zij deze heeft geratificeerd in acht nemen. Natuurlijk is het dan niet verwonderlijk dat daders slechts sporadisch een levenslange gevangenisstraf krijgen opgelegd. Maar nabestaanden zoals Ciska? Die hebben hoe dan ook levenslang. En geen verdrag dat hen daartegen beschermt.