Het verhaal van Gerrit (63)

“HARG! WEEJ!”
Enthousiast kijkt hij me aan; zijn ogen lichten op. Ik kijk hulpeloos terug. Gerrit wil me iets heel belangrijks vertellen, maar ik begrijp niets van zijn kreten.

“MAAH, HAR!”
Langzaam wint de frustratie het van zijn enthousiasme, bij elke keer dat hij zijn boodschap moet herhalen.

Ik doe intussen pogingen om de boodschap te raden. Is er iets gebeurd op de dagbesteding? Gaat hij vanavond iets lekkers eten? Een wild hoofdschudden boort mijn hoop de grond in. Mis. We spelen een potje Hints from Hell.

Net zoals een half miljoen anderen in Nederland heeft Gerrit moeite met communiceren. Zijn hoofd zit vol vragen en verhalen, maar de woorden bereiken zijn mond niet. Hij is een volwassen man met het verstand van een kind en de ongecontroleerde spraak van een baby. Alleen wie hem heel goed kent, begrijpt zijn rauwe kreten.

Het verlossende woord komt van de aanwezige begeleidster: Gerrits moeder vierde gisteren haar negentigste verjaardag. Ze vertelt me wat ze verder weet, al is het niet veel. Maar nu kunnen we verder bouwen. Met gerichte vragen kom ik meer te weten over dit grote feest. Gelukkig was deze begeleidster in de buurt. Gelukkig wist zij van de verjaardag. Gelukkig kan zij zich in Gerrit verplaatsen.

Gerrit is een oude man. Toen hij jong was, was er nauwelijks aandacht voor alternatieve vormen van communicatie. Er bestonden geen spraakcomputers, aanwijsborden, apps of ondersteunende gebaren. Het gevolg voor Gerrit is dat hij vaak buitenspel staat. Mensen praten tégen hem, maar niet mèt hem. Want dat kost heel veel energie, voor beide partijen.

Het gekke is dat er in Nederland nog steeds duizenden kinderen opgroeien zonder de juiste middelen om hun verhaal te vertellen. Kinderen met èn zonder verstandelijke beperking. Kinderen aan wie je ziet dat er iets ‘anders’ is en kinderen die nauwelijks opvallen. Kinderen die soms al zoveel zorg vragen dat een communicatiehulpmiddel eerder een extra last lijkt dan een hulpmiddel. Logopedisten en andere hulpverleners weten nog steeds te weinig over de mogelijkheden en het belang van ondersteunde communicatie. Maar er is voorzichtige vooruitgang te zien, gelukkig.

Als het tijd is om te vertrekken, grijpt Gerrit mijn arm vast. Met onbeholpen bewegingen haalt hij me dichterbij en plant een enorm natte zoen midden op mijn wang. Zijn ogen fonkelen ondeugend. Geen vertaling nodig…