Van Achteren

Je achternaam, best wel een handige uitvinding. Zo weten we over wie we het hebben of over wie we aan het roddelen zijn.

In de tijd van Napoleon is het allemaal uitgevonden, zodat het allemaal makkelijker uit elkaar te houden was. Een exacte wetenschap is het niet: iedereen werd vernoemd naar iets waar hij of zij bekend om stond. En voor dat ben ik eigenlijk blij dat Napoleon dit allemaal al bedacht heeft en dat dat niet iets is wat tegenwoordig uitgevonden is.

Zo kan het simpelweg zijn dat je overgrootopa vernoemd is naar een kenmerk van hem. Daarom kan je nu de Wilde of de Lange heten. Maar stel dat we dat nu pas hadden moeten bedenken, dan had je nageslacht in de toekomst vast zich afgevraagd waarom ze "de Gameverslaafde" of "van Sixpack" heten.

Veel voorkomend is natuurlijk het beroep van je overgrootopa. Als je Visser, Smit of Bakker heet, heb je weinig fantasie nodig over hoe je voorouders aan de kost kwamen. Soms werd niet het beroep maar een symbolisch attribuut uit het beroep gekozen om degene te kenmerken. Dus als je Bijl, Post of Tabak heet heeft dit te maken met wat je overgrootopa uitvrat tijdens kantooruren. Maar als je wederom er vanuit gaat dat Napoleon volgende week pas langskomt, zouden er dan mensen " Webdesigner", "Salescoach", "Ontsnappingsclausule " of "Sh’bam-instructeur" van achteren geheten hebben?

Nu kon het ook zijn dat je overgrootopa vernoemd is, omdat hij ergens aan deed denken. Hier komen de dierennamen vandaan zoals de Leeuw of de Vos. Maar met het af&toe overdadige make-up gebruik van tegenwoordig kan ik me voorstellen dat Napoleon nu wat meer mensen "van Wasbeer" of "de Panda" had genoemd.

En dan kon je natuurlijk overgrootopa ook gewoon vernoemd zijn naar zijn vader. Het is namelijk een verbastering van iemands zoon. Hier komen bijvoorbeeld de namen Jansen (Jan’s zoon) en Derksen (Dirk’s zoon) vandaan. Ook onze Friese vrienden konden dit goed. De achternamen eindigend op -sma, -da, etc. betekenen namelijk "één van" dus als je Paulusma heet, dan was je overgrootopa er een van Paulus. En ja, daar komt ie weer: want met de bijzondere kindernamen van tegenwoordig zou je ook de apartste achternamen gekregen hebben zoals "Vlindersen", "Bickelsen" of "Djaylanosma"

En zo zijn er nog wel meer opties tot vernoeming, zoals waar je overgrootopa vandaan kwam. Maar ergens ben ik wel blij dat Napoleon niet nu met z’n kraampje op de markt staat, maar een paar honderd jaar geleden.