De macht van de bange burger

Op het moment dat je denkt dat het toppunt van waanzin is bereikt, gebeurt er iets waardoor alle hoop op een betere samenleving wederom de grond in wordt getrapt. De angst en argwaan voor de Ander heeft ons als maatschappij, als Europeanen en eigenlijk ook als mens volledig in zijn greep. Bij sommigen is die angst zo prominent aanwezig dat dit resulteert in nauwelijks beredeneerbare wanhoopsdaden. Dit ondervond de Italiaanse econoom Guido Menzio aan den lijve. Nog voordat het vliegtuig waar hij in zat kon opstijgen, werd hij op smakeloze wijze geconfronteerd met de allesomvattende macht van de bange burger. Zijn mediterrane uiterlijk, zijn onbegrijpelijke en ogenschijnlijk Arabische notities, en zijn onwil om te kletsen over koetjes en kalfjes, maakten hem tot het prototype van een terrorist. Althans, dit is wat de onderbuik gevoelens van een medepassagier – die deels aangewakkerd zijn door hoogblonde haatzaaiers – haar wijsmaakten.

Dit incident staat echter niet op zichzelf. Steeds vaker worden groepen burgers op basis van uiterlijke kenmerken anders behandeld en in het ergste geval flink benadeeld. Zo werden in april nog twee moslimvrouwen op vernederende wijze uit een Amerikaans vliegtuig gezet. De reden: ze staarden de stewardess aan en filmden de veiligheidsinstructies. Ook in ons eigen kikkerlandje lijkt de macht van de bange burger dezer dagen hoogtij te vieren. De verhalen van jongeren die op regelmatige basis te maken krijgen met etnisch profileren stapelen zich op. Evenals meldingen van asielcentra en moskeeën die worden bedreigd.

Veel politici, van zowel links tot rechts, spreken tegenwoordig maar wat graag over de ‘lange arm van de Turkse president Erdogan’. Maar hoe zit het met de lange arm van Wilders en Trump? Vormt hun etnocentrische gespuw niet de belangrijkste brandstof voor het in lichter laaien zetten van de tolerantie naar elkaar? Zetten hun racistische en islamofobe uitspraken niet wagenwijd de deur open voor stigmatisering van minderheden? Het is treurig om te zien hoe mensen zich volledig laten leiden door, een vaak onterechte, angst en daarbij de rechten en vrijheden van onschuldige burgers te grabbel gooien.

Waakzaamheid en alertheid zijn in onze huidige samenleving uiterst essentieel. Elkaar aanspreken op ‘verdacht’ gedrag is dan ook alles behalve verkeerd. Laten we dit echter wel in een open dialoog doen zonder daarbij het respect en de tolerantie naar elkaar uit het oog te verliezen.