Voor wie we leven

In zijn cabaretprogramma Axestos schreeuwde Guido Weijers jaren geleden: “Doorlopen mensen, volg de massa!” Ook al waren de onderwerpen die hij behandelde hartstikke uitgekauwd, ook al klonken de dingen die hij zei hartstikke cliché, ze klopten wel. Knikkend keek ik naar zijn show.

Nederlanders zeggen vaak over zichzelf dat ze in een individualistische samenleving leven. Volgens mij valt dat allemaal heel erg mee. Er zijn namelijk nog steeds miljoenen burgers die alleen de dingen doen die maatschappelijk geaccepteerd zijn. Wij luisteren wel degelijk naar wat onze ouders willen en wat onze vrienden vinden. En dan, tja, dan loop je jezelf weleens voorbij.

In de familie waarin ik ben opgegroeid, is studeren niet vanzelfsprekend en tevreden zijn met jezelf niet gebruikelijk. Hierdoor kreeg ik geen ruimte om mezelf te ontplooien. Ik heb dan ook wat afgevochten met mijn moeder, die mij maar moeilijk kon bijbenen. Het eeuwigdurende conflict bracht me regelmatig van m’n stuk, want ik verlangde naar haar goedkeuring terwijl ik tegelijkertijd vond dat ik dicht bij mezelf moest blijven.

Jarenlang had ik last van escapisme, de neiging om de werkelijkheid te ontvluchten. Het is een verschijnsel dat suggereert dat lijders ongelukkig zijn en geen deel willen uitmaken van hun omgeving. Ik heb om die reden lang gedacht dat ik niet in staat was om mijn dromen te verwezenlijken. Ik vond wel dat ik het verdiende, want er is tenslotte niets mis met een portie zelfverwerkelijking, maar net als vele anderen liet ik mij door mijn omgeving weerhouden. Dus vluchtte ik. Maar zoals Virginia Woolf ooit schreef: je kunt geen vrede vinden door het leven te vermijden.

Naarmate de tijd verstreek, begon ik me te realiseren dat ik vergeten was te leven en ik daardoor ongelukkig was. Als reactie begon ik een gezond egoïsme te ontwikkelen waarbij mijn toekomst centraal zou komen te staan. Hoewel ik al die jaren naar mijn eigen wensen vergat te kijken, werd ik desalniettemin toch als egoïst afgeschilderd. Maar inmiddels weet ik als geen ander: mensen luisteren half en kijken nauwelijks.

Ondertussen ben ik de dertig gepasseerd. Eindelijk krijg ik rimpels, eindelijk begint mijn lichaam uit te zakken en word ik kaal. Wat ik mooi vind aan het verouderingsproces, is de wijsheid en rust die het met zich meebrengt. Je begint over het leven na te denken, alles valt op z’n plaats. Soms best confronterend, maar er is niets lekkerder dan te beseffen dat je best lief voor jezelf mag zijn.