Spijt

Het waren zijn laatste woorden tot mij gericht. Hij had me net aangespoord hem nog eens te bezoeken. ‘En doen, hè?’ zei hij, toen ik op de feestavond wegging. ‘Zeker,’ zei ik overtuigend. Maar ik deed het niet. Niet veel later ging de telefoon. De oom die ik altijd bewonderd had was overleden. Vloekend in zelfverwijt ijsbeerde ik door de kamer. Onomkeerbaarheid is de kompaan van spijt.

Spijt is een gevoel dat je niet kunt delen. Het kan je wakker houden. Het kan je achtervolgen en verteren. Het kan lange tijd op de achtergrond sluimerend aanwezig zijn en dan ineens weer zijn tanden laten zien. Recht in je gezicht. Het kan een kleine trilling oproepen op de Schaal van Richter, maar evengoed een overdonderende aardbeving. En het is er altijd alleen voor jou.

De confrontaties met spijt nestelen zich in je geheugen. Decennia later kun je de smaak nog proeven. Het gaat over iets of iemand. En het is altijd gekoppeld aan dat ene begrip: niet terug te draaien. De tijd verkleint niet snel zijn dimensies, want het gaat steevast om zaken die ertoe doen.

Ik luisterde vroeger graag naar de muziek van Arlo Guthrie, een Amerikaanse zanger met een easygoing levensstijl. Hij straalde iets uit van de Wild West. Jarenlang kocht ik zijn muziek. In 2010 woonde ik drie maanden in de Verenigde Staten, aan de Oostkust. Guthrie was uit mijn gedachten verdwenen. Eenmaal thuis las ik bij toeval dat hij in Massachusetts woonde, 250 kilometer verderop van waar ik die zomer verbleef. Ik had hem kunnen opzoeken. Guthrie is een toegankelijke man. De spijt die ik toen voelde, haalt makkelijk mijn persoonlijke top tien. Of wat dacht je hiervan: door Groningen-stad lopen en een poster zien hangen die aangeeft dat de popgroep Little Feat er een week eerder een concert had. Spijt!

Is er iets goeds te vertellen over spijt? Jazeker. Spijt is je persoonlijke barometer die haarfijn aangeeft waar je gevoel ligt. De mate waarin je spijt ervaart, zegt iets over je betrokkenheid bij iets of iemand. Of je het nu uitspreekt naar een ander of niet, jij weet het! De taak die je hebt met betrekking tot spijt, is proberen het gevoel klein te houden. Zeg maar het voorval dat spijt opriep als een anekdote te zien en het te accepteren op je tijdlijn. De pest met spijt is dat je het niet op je lijst van goede voornemens kunt zetten. Het is een kameleon. Hij komt altijd terug. En dat, beste lezer, zeg ik met spijt.