Boemanbeeld in het onderwijs

Op een maandag in september begon mijn onderwijs avontuur. Ik studeer pedagogische wetenschappen en ging stage lopen op een praktijk school in Utrecht. Deze school is bedoeld voor moeilijk lerende kinderen die zoveel mogelijk klaar worden gemaakt voor het werken in een (beschermde) werkplaats. Vol goede moed en enthousiast dat ik eindelijk uit de college zaal bevrijd was, stapte ik de school binnen. Maar wat schrok ik van de donkere bril die docenten na jaren in het vak hadden opgezet.

Er werd mij gevraagd om mij te richten op een klas waar vaak onrust heerst. Hiervoor dook ik eerst in de dossiers van de betreffende leerlingen. Daarbij viel het mij al op dat als in een gesprek door een leerling werd aangekaart dat hij gepest werd en woede problemen had, bij het vakje ‘zorg nodig voor in de toekomst’ alleen de woede problemen werden genoteerd. Terwijl het pesten juist door de school aangepakt moet worden, werd de nadruk gelegd op de problemen bij het kind zelf.

In de leerlingbesprekingen kwam het ook al snel naar voren. Ik maakte kennis met het fenomeen ‘leerling met twee gezichten’. Daarmee doelt men op de leerlingen met woede of agressie problematiek die snel kunnen omslaan. Begrijpelijk dat ze zo genoemd worden maar wat een doodzonde voor deze leerlingen. Door te stellen dat de leerling twee verschillende personages heeft die niks met elkaar te maken hebben verlies je al je begrip. Terwijl door het kwetsbare kind te blijven zien tijdens de woede uitbarstingen of manipulatieve trucjes zorg je dat je het gedrag in de juiste context plaatst. De context die het kind verdient, anders ontstaat er inderdaad een boemanbeeld.

Volgegoten met negatieve verhalen en pessimistische prognoses begon ik de klas te observeren. Ik ging in gesprek met de leerlingen en verzon naar aanleiding hier van een sociale vaardigheidstraining. Uit verschillende theorieën heb ik kleine stukjes gehaald, maar ik wilde het passend maken voor deze situatie en vooral het niveau. Iedere woensdag ochtend heb ik een les gegeven met verschillende onderwerpen omtrent positief communiceren. De negatieve verhalen en pessimistische prognoses heb ik iedere les meer van mij af kunnen schudden. Er zitten zeker leerlingen in de klas met ernstige problemen, maar desondanks zijn het allemaal pracht kinderen. Deze leerlingen hebben een bereidwilligheid, een optimisme en een moed waar ik, en ieder ander werkzaam in het onderwijs, nog heel veel van kunnen leren.