TERUGKEER VAN DE SOLIDARITEIT?

Er wordt veel gesproken als het gaat om de huidige tijd, hoezeer we zijn beland in een samenleving waarin het ‘wij’ en ‘zij’ gevoel de norm is geworden. Het begrip ‘solidariteit’ dat in de jaren ’60 en ’70 op ieders lip lag, en overal voor werd ingezet, kreeg een negatieve bijklank. Solidair zijn raakte uit, werd ouderwets, achterhaald en als dom beleefd. We willen nog wel wat doen voor andere mensen, maar dan moet het vooral ook een mooie ervaring zijn voor het ‘ik’, ofwel we moeten er tenminste ook zelf beter van worden, en er op zijn minst een lekker gevoel van krijgen.

Wanneer is toch die ommekeer in ons denken begonnen? Zoiets kan niet ontstaan door een actie van een eenling, maar borrelt op uit de collectieve onderbuiken van grote groepen mensen, waarmee onbewust een draai wordt gemaakt in de richting waarin een samenleving zich ontwikkelt. Heel vaak is het achteraf goed vast te stellen wanneer zo’n keerpunt plaatsvond. Zo was de Franse revolutie duidelijk een keerpunt in ons denken over macht en machthebbers. Voortaan was macht niet meer voorbehouden aan personen of groepen die toevallig in de juiste wieg geboren waren, maar hoorde de macht thuis bij het volk en werd kortom de democratie opnieuw uitgevonden.

Wanneer zijn we plotseling overgegaan op het ‘wij’ en ‘zij’ denken? Het is misschien nog te vroeg om dat precies aan te duiden, maar ik denk dat een belangrijk moment was toen het liedje "We are the champions’ van de popgroep ‘Queen’ een hit werd, en sindsdien steeds gezongen bleef op momenten waarop het ‘wij’ overwinningen boekte op het ‘zij’. Het is een onbelemmerd en ongeremd victorie kraaiend lied met de onthullende tekst: "No time for loosers". Met andere woorden: ‘wij’ zijn de besten en de anderen, ‘zij’ dus, moeten onbeperkt hun mond houden en zich onderschikken. Muziek geeft heel sterk de tijdgeest aan, en hier zagen we dat dus gebeuren. Het was in 1977, en sindsdien is er openlijk sprake van dat ‘wij’ en ‘zij’ denken.

Grappig is dat na de recente aanslagen in Parijs plotseling het liedje ‘Imagine’ van John Lennon weer terug is van nooit helemaal weggeweest. Dat is een typerend lied uit de jaren ’60, dat gaat over de ontwikkeling van vergaande solidariteit. Op naar een "Brotherhood of men", zonder egoisme, en met onbeperkte solidariteit. Misschien heeft dat lied wel de reactie van Queen opgeroepen, en werd in beide gevallen de tijd gemarkeerd.

Misschien beleven we dus nu wel de terugkeer en heruitvinding van de solidariteit?