Euthanasie is ook goede zorg

Euthanasie en hulp bij zelfdoding in de psychiatrie zijn nog steeds een taboe in Nederland. Van de honderden verzoeken die er jaarlijks binnenkomen wordt slechts een handvol gehonoreerd. Want is deze hulp aan psychiatrische patiënten wel te rechtvaardigen? Patiënten zijn immers niet terminaal ziek en hebben vaak nog hun hele leven voor zich. Kan je dan wel spreken over uitzichtloosheid? En wat maakt het lijden voor deze patiënten nou zo ondraaglijk?

Dat is de algemene opinie onder artsen en daarom zijn zij zeer terughoudend met het bieden van deze hulp. Terwijl de euthanasiewet geen onderscheid maakt tussen lichamelijk en geestelijk ondraaglijk lijden. Al is geestelijk lijden wel moeilijker vast te stellen, soms gaan daar jaren overheen.

De oprichters van Stichting Euthanasie in de Psychiatrie, Jeannette Croonen en Carine de Vries, maakten dit mee. Hun kinderen, Monique en Tjeerd, waren patiënten met een ernstige psychiatrische stoornis zonder hoop op verbetering van hun situatie. Zij hadden geen toekomst, omdat behandelingen en medicatie niet hielpen. Monique en Tjeerd beseften dat ze nooit een rijbewijs konden krijgen, nooit voor zichtzelf konden zorgen, nooit een vriend of vriendin konden krijgen, geen sociaal contact konden aangaan en wisten dat daar nooit verbetering in zou komen. Zij konden niet meer verder leven en dienden een verzoek om euthanasie in, maar dit werd geweigerd. Daarop besloten zij zelfmoord te plegen waardoor ze gestorven zijn op een gruwelijke manier maar vooral ook eenzaam en alleen. Het verzoek werd niet serieus genomen, niet gehoord, en dat moet écht veranderen.

Serieus nemen

Als een psychiatrisch patiënt vraagt om euthanasie of hulp bij zelfdoding dan wordt die vraag in de hulpverlening vaak opgevat als een vraag om levenshulp. De doodswens van een patiënt komt namelijk vaak voort uit een psychiatrische aandoening zoals bij depressies of psychosen. Patiënten zijn natuurlijk erg kwetsbaar en hulp moet altijd geboden worden. Echter zijn er ook psychiatrisch patiënten waar vaak jarenlange behandelingen en medicatie niet geholpen hebben. Patiënten zonder toekomst. Patiënten die ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Het is belangrijk dat we de doodswens van deze patiënten – en vooral mensen – niet vertalen naar een vraag om levenshulp maar altijd serieus nemen.

Euthanasie is geen recht van de patiënt en geen plicht van de arts. Een arts kan ervoor kiezen om op basis van principiële, situationele of geloofsredenen niet mee te werken aan een verzoek. Maar hij is dan wel moreel verplicht om daarover open te communiceren en in gesprek te gaan met zijn patiënt.

Goede zorg

Artsen moeten niet alleen luisteren naar de psychiatrische patiënt die dood wil, maar zeer zeker ook naar de persoon, de mens, achter dit verzoek. Deze mens verdient een waardig einde, en een waardig afscheid, omgeven door familie, vrienden en verwanten. Meer aandacht voor euthanasie en hulp bij zelfdoding in de opleiding van artsen, bij- en nascholing met betrekking tot vragen over het levenseinde en steun en feedback kunnen helpen het taboe te doorbreken. Want de patiënt helpen sterven door middel van euthanasie of hulp bij zelfdoding, dat kan, indien voldaan aan alle zorgvuldigheidseisen uit de wet, ook goede zorg zijn.