Waar is Charlie gebleven?

Een paar maanden geleden was de wereld in rep en roer. Een terroristische aanslag op het satirische en provocerende blad Charlie Hebdo. Niet alleen verloren er tientallen journalisten en cartoonisten het leven, de gebeurtenis was vooral een aanslag op de vrijheid van meningsuiting. De wereld werd massaal Charlie en de pen was beslist machtiger dan het zwaard.

Charlie Hebdo liet zich het zwijgen niet opleggen en vervolgde het werk wat ze daarvoor ook altijd hadden gedaan; bijtende, harde en cynische humor brengen. Ze staan erom bekend controverse te zoeken en deze zoektocht houdt niet op bij de grenzen van Europa.

Dat hebben we ervaren.

Vorige week kwam Charlie Hebdo namelijk weer in het nieuws. De cartoons over de verdronken Aylan aan de Griekse kust schoten bij velen in het verkeerde keelgat.

‘Walgelijk’. ‘Misselijkmakend’. ‘Verschrikkelijk’.

Ik vind het eigenlijk ontzettend moeilijk om er een mening over te vormen. Het vluchtelingenthema is daarbij een morele gevangenis; natúúrlijk is het vreselijk dat er een verdronken jongetje aanspoelt op een Grieks strand. Natúúrlijk getuigt het van goede bedoelingen dat mensen kleren en voedselpakketten inzamelen. Natúúrlijk is het hartverwarmend dat sommige mensen opperden om vluchtelingen in huis te nemen. Maar zodra je het probleem op een rationelere manier gaat bekijken, besef je pas dat deze problematiek buiten onze macht ligt. Er ís nou eenmaal bar weinig wat we kunnen doen, maar dat besef voelt gewoon klote. Denken met je hart in plaats van met je hoofd voelt fijner, maar het lost de problemen niet op. Mensen die echter zo denken, worden gevoelloos genoemd. Wat de morele gevangenis dan ook perfect illustreert.

De cartoons van Charlie Hebdo maakten bij mij óók iets los; vragen. Want heeft vrijheid van meningsuiting dan toch grenzen? En schreeuwden wij niet massaal dat de pen machtiger moest zijn dan het zwaard? Dat de waarheid pijn kan doen? En hebben we de verdronken Aylan niet zélf als karikatuur gebruikt toen we deze – met goede bedoelingen – op onze Facebook tijdlijnen plaatsten? Of op de voorpagina’s van de kranten? En waar zijn al die mensen gebleven die hun profielfoto veranderden in ‘Je Suis Charlie’? Of is de wereld nu massaal géén Charlie meer?

Ik weet het niet.