Begrafenisrede voor een krachtdadige wetgever

‘Nog eentje en dan liggen er weer vijf met zijn allen gezellig boven elkaar. Niemand gaat hier ongeschonden het graf in,’ zei hij, terwijl hij naar de weckpotten wees.
De man die hem assisteerde, keek hem uitdrukkingloos aan. Zo langzamerhand was hij wel gewend aan morbide grappen.
Van het uitgemergelde lichaam dat op de snijtafel lag, was de mond open, alsof de vrouw nog net een laatste kreet had geslaakt. Een zaagje van een centimeter of dertig moest het karwei klaren. De schedel van de vrouw werd doormidden gezaagd waarna haar hersenen eruit werden gelicht.
‘Snijd jij ze in plakken?’
Zonder een woord te zeggen, knikte zijn assistent.

Het tafereel laat zich moeilijk van mijn netvlies verwijderen. Bijna honderd jaar geleden verdween mijn oma in een naamloos graf op het terrein van een krankzinnigengesticht. Haar was alles afgenomen: haar naam en familie. Brieven werden onderschept. Mijn oma kreeg gestichtskleding en mocht het bed nauwelijks verlaten. Als ze lastig werd, onderging ze een badbehandeling. Het bad was afgedekt met een houten deksel, zodat ze niet kon opstaan.
Slechts een krankzinnigenverklaring in het Nationaal Archief herinnert nog aan haar bestaan.

Anno 2015 praten we over GGZ-instellingen. Sommige daarvan dragen poëtische namen. Hun patiënten heten ‘cliënten’ en zelfbeschikkingsrecht is in ons land een groot goed. Antipsychotica brachten vanaf de jaren vijftig een revolutie teweeg in de psychiatrie. Psychoses bestrijdt de GGZ vanaf die tijd met antipsychotica. Daarmee verdwijnt het ziektebeeld schizofrenie echter niet. Psychiaters rollen nog steeds over elkaar heen wat deze ernstige psychiatrische aandoening nu precies is.

Vele ouders – ik ben één van hen – worden niet betrokken bij de behandeling. Hun zoon of dochter is dermate de weg kwijt dat hij iedere informatie verbiedt te delen. Privacy is heilig.
De op handen zijnde nieuwe wet verplichte GGZ zou familie een betere rechtspositie geven.
Het tegendeel is echter waar. Het wetsvoorstel wemelt van de vrijblijvendheden. Alles valt of staat met de toestemming van ‘betrokkene’.
Ik droom van een krachtdadige wetgever die met één pennenstreek klip en klaar vastlegt dat naaste familie altijd wordt betrokken.
Als familie wordt geweerd, wie vangt dan hun verwarde dierbare op als de GGZ-instelling hem of haar de toegang ontzegt?
Het graf van mijn oma biedt vast nog plek. Dan kan zij haar achterkleindochter een veilige haven bieden.