In jouw handen

Ik sta oog in oog met het doel van mijn bezoek. Het monster dat zoveel leed heeft veroorzaakt, staat zodanig opgesteld dat je er onderdoor kunt lopen. Mij valt op dat de boordschutters die de mitrailleurs bedienden vanuit de glazen neus van de Heinkel rondom vrij zicht hadden. Zij moeten de zware bommen hebben gezien die hun collega’s met de druk van een knop boven het centrum van Rotterdam loslieten. Dezelfde soort bommen zijn niet aan het gevechtsvliegtuig bevestigd, maar staan elders in de Onderzeebootloods tentoongesteld.Alsof het om een voorzorgsmaatregel gaat. Ik denk aan wat aan het bombardement voorafging.

Je zult het maar meemaken…dat je een ultimatum ontvangt, maar twijfelt over de echtheid daarvan. Jouw grondtroepen verhinderen op dat moment dat de vijand de Maas oversteekt. Je leest de slecht vertaalde brief met spelfouten en zonder handtekening nogmaals: ‘De weerstand, die in het open stad Rotterdam tegen de offensieve der Duitsche troepen getoond wordt, noodzaakt mij indien uw weerstand niet onmiddellijk gestaakt wordt, die doelmatige maatregelen te nemen. Dit kan de volledige vernietiging van de stad ten gevolg hebben.’ Er is geen internet en de telefoonverbindingen zijn slecht. Informatie kun je niet snel checken. Ga je in op het ultimatum dan geef je je land over aan de vijand. Maar wat hangt Rotterdam boven het hoofd als je de boodschap niet direct opvolgt?

Op 14 mei 75 jaar geleden was dit precies wat commandant Scharroo overkwam. Drie Duitse soldaten onder witte vlag bezorgen hem de brief op zijn hoofdkwartier aan de Statenweg in Rotterdam. Verbijsterd leest hij dit slordig geformuleerde ultimatum. Kort daarna hoort hij in de reactie van burgemeester Oud zijn eigen gedachten weerklinken. Het landsbelang gaat voor het belang van de stad Rotterdam. Logisch. En als de Nederlandse verdediging hopeloos is, moet Rotterdam gespaard worden. Ook logisch. Zijn meerdere deelt zijn standpunt dat je van Duitsers pünktlichkeit mag verwachten. Daarom wordt besloten de Duitse generaal Schmidt te vragen om een nieuwe brief die is voorzien van zijn handtekening. Ze hopen hiermee tijd te winnen. Maar was er nog wel tijd? Hoeveel ruimte biedt de mededeling uit de brief werkelijk? ‘In dien ik binnen twee uren na de overhandiging van deze mededeling keen Antwoord ontvang, ben ik genoodzaakt die scherpste maatregelen van vernieling te nemen.’

Scharroo heeft het lef gehad ruimte zoeken. Wat daarna gebeurde is bekend.