Erik Jonk Sport 4 jan 2022, 07:02

Leestijd: 4 minuten

Elfstedentocht exact 25 jaar geleden, maar er is nóg een jubileum van een kwart eeuw

Heel het land stond precies 25 jaar geleden op z’n kop. Op 4 januari 1997 werd namelijk de laatste Elfstedentocht in Friesland verreden. Elke Nederlander van 25 jaar en jonger heeft ‘gewoon’ nog nóóit een Elfstedentocht meegemaakt… De NOS stapt vandaag daarom in de teletijdmachine.

Er is vandaag echter nóg een jubileum van een kwart eeuw. En die hangt nou samen met ‘De Tocht der Tochten‘. De Oranje Unox-muts bestaat namelijk precies 25 jaar. Mocht je denken dat die er altijd al is geweest, nee. De felgekleurde warme worsten-mutsen werden namelijk tijdens die inmiddels gedenkwaardige Elfstedentocht aan het publiek uitgedeeld.

Elfstedentocht met ruim 16.000 schaatsers

4 januari 1997, het lijkt een eeuwigheid geleden (en bij heel veel Nederlanders geldt dus ‘niet meegemaakt’). 16.430 schaatsers gingen het ijs op, tijdens die laatste door Henk Angenent gewonnen Elfstedentocht. 200 kilometer door elf Friese steden stond hen te wachten. Op weg naar het kruisje en eeuwige roem.

De NOS stapt daarom vandaag in een tijdmachine en gaat 25 jaar terug in de tijd, naar de laatste keer dat er een Elfstedentocht werd verreden.

Herman van der Zandt schetst in vijftien flitsjournaals gedurende de dag – alsof het live is – met behulp van beelden uit het archief het verloop van de wedstrijd, het feest en de drama’s van toen. Vanaf 05.15 uur vrijwel elk uur op NPO 1, met om 12.21 uur de finish van de wedstrijd en om middernacht de finish van de toertocht.

Retrostream en -blog op NOS.nl

Op NOS.nl wordt de hele Elfstedentocht ‘live’ uitgezonden, dus synchroon aan wat er in de tijd van 25 jaar geleden op Nederland 1 werd uitgezonden. Ook wordt een zogeheten ‘retro-liveblog’ bijgehouden. Het blog wordt geschreven alsof de tocht ‘nu’ verreden wordt. Compleet met commentaar, foto’s en bijschriften uit die tijd.

In de stories van Instagram van NOS Sport werd de afgelopen dagen in aanloop naar de Elfstedentocht al dagelijks een video gepost van wat er in 1997 op die dag gebeurde.

Avondprogramma vanuit Dokkum

In de avond tussen 20.30-21.30 uur presenteert Dione de Graaf op NPO1 vanuit Dokkum een programma. Dokkum is de tiende stad van de elf steden en het beroemdste keerpunt van ons land. Vanaf de noordelijke plaats geldt nog maar één ding: op naar de finish van de Elfstedentocht. Als je 25 jaar geleden rond half negen ‘s avonds hier aankwam, dan wist je dat dat je het ergste had gehad.

Vanuit Dokkum praat Dione de Graaff met hoofdrolspelers van toen, de winnaars en de organisatoren. Met onder meer Henk Kroes, in 1997 voorzitter van de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden en de man die toen die verlossende woorden sprak. Met Wiebe Wieling, sinds 2005 voorzitter van de Vereniging en deelnemer in 1997. En met Erben Wennemars, een van de Elfstedenhunkeraars in ons land.

Verder zijn er bij de ‘teletijdmachine-NOS‘ natuurlijk oude beelden, heel veel oude beelden. Er is aandacht voor de honderden, misschien wel duizenden mensen die zich ieder jaar weer sportief en organisatorisch voorbereiden op een evenement dat al 25 jaar niet doorgaat.

Elfstedentocht plotseling vol oranje mutsen

Wat in de laatste editie van 1997 plotseling letterlijk in het oog sprong, was dat het massaal opgekomen publiek langs de kant van het ijs bijna net zo massaal een oranje muts droeg. Het bleek een handige marketing-campagne van Unox. Of misschien is ‘briljant’ wel een woord dat beter past. De muts is niet meer weg te denken als het om winter in combinatie met sport of andere winterse evenementen gaat.

Een van de bekendste deelnemers aan de Elfstedentocht van 1997 was Erik Hulzebosch. Hij kwam een meter achter Henk Angenent, als tweede over de finish. Hulzebosch herinnert zich: „Ik kwam halverwege aan schaatsen bij Dokkum. Er stonden echt zo verschrikkelijk veel mensen langs de kant, zoiets had ik niet eerder meegemaakt. Het moment dat je langsrijdt duurt maar 20 seconden, maar dat al die duizenden mensen ineens allemaal een oranje muts op hadden, was een machtig mooi gezicht.” Je kunt wel raden wat al die mensen droegen dus.

Er was een kwart eeuw geleden ook een schitterende foto van een Elfstedentocht-deelnemer met de Unox-muts. Hij werd later opgespoord.

View this post on Instagram

A post shared by Unox (@unoxnl)

25 ere-mutsen

Het merk wil dit jaar 25 oranje ere-mutsen (‘met eigen naam en een goudkleurige pompon’) uitreiken aan mensen, die zich actief inzetten voor het behoud van de winterse saamhorigheid. „Die willen we graag in het zonnetje zetten”, zegt Liane Lens van Unox. „Want aan zulke helden is meer behoefte dan ooit.”

Blik op de Buis: Elfstedentocht zonder publiek is geen Elfstedentocht