Quirine Brouwer Sport 5 nov 2021, 14:20

Leestijd: 4 minuten

NEC-tribune had scheuren: wie controleert veiligheid van voetbalstadions?

Het instorten van de supporterstribune in het Goffertstadion van NEC blijkt een gevolg te zijn van ontwerpfouten en honderden scheurtjes in het onderste deel van de constructie. Dit werpt de vraag op: wie is er verantwoordelijk voor de veiligheid van voetbalstadions?

Tijdens de wedstrijd NEC-Vitesse op 17 oktober stortte een tribune met daarop 93 springende Vitesse-fans in. Na inspectie blijkt dat er een fout is gemaakt in de ontwapening van het beton. Ook bevatte het onderste deel van de tribune tientallen gerepareerde scheuren en honderden scheurtjes die nog niet gerepareerd waren. Het is nog niet duidelijk hoe het met de veiligheid van de rest van het stadion zit. Tot die duidelijkheid er is, speelt de Nijmeegse club zonder publiek.

Veiligheid in voetbalstadions

Voetbalstadions moeten met de duizenden springende en stampende supporters wel tegen een stootje kunnen. Achterstallig onderhoud en ontbrekende inspectie van stadions kunnen daarom leiden tot grote gezondheidsrisico’s voor bezoekers. Maar wie is er dan verantwoordelijk voor het waarborgen van die veiligheid?

Volgens het Auditteam Voetbal en Veiligheid, een instantie die organisaties adviseert over veiligheid bij voetbal, ligt de eerste verantwoordelijkheid altijd bij de eigenaar van het stadion. Dat hoeft niet altijd de club zelf te zijn: dat kunnen ook vastgoedondernemers of gemeenten zijn. Zij moeten ervoor zorgen dat de constructie van het stadion ten eerste voldoet aan alle eisen in het bouwbesluit.

Constructie-eisen voor voetbalstadions te algemeen

Het enige probleem? De constructievoorschriften voor stadions zijn hetzelfde als voor ieder ander sportbouwwerk. „Aan bijvoorbeeld een bowlingbaan worden dezelfde eisen gesteld als aan een voetbalstadion. Vanwege de afwijkende gebruiksfunctie zijn de eisen uit het Bouwbesluit echter niet specifiek genoeg van toepassing op voetbalstadions”, verklaart het Auditteam Voetbal en Veiligheid in een adviesrapport over de fysieke veiligheid van voetbalstadions. Het team denkt dan ook dat het een eerste stap is om de fysieke eisen voor voetbalstadions aan te scherpen.

Hierbij kan worden gekeken naar de Green Guide. Deze Guide to Safety at Sports Grounds werd in 1973 in Engeland ingevoerd na de Ibrox-ramp, waar 66 doden vielen. De gids bevat wettelijke regels die ten alle tijden moeten worden nageleefd. De regels werden meerdere keren herzien na verschillende ongelukken in stadions, en de laatste editie komt uit 2008. De regels in de Green Guide zijn specifieker toe te passen op bouwwerken als voetbalstadions en kunnen daarom een goede aanvulling zijn op het Bouwbesluit in Nederland. Maar: na het bouwen ben je nog niet klaar. Stadions ontvangen jaarlijks zoveel (springende) bezoekers, dat constructies ook sneller kunnen slijten dan een gemiddeld bouwwerk. Regelmatige controle is daarom nodig.

Veiligheidsverklaring

Maar wie voert die controles uit? Volgens Vincent van der Vlies, adviseur bij het Auditteam Voetbal en Veiligheid, is er „niet een partij eindverantwoordelijk voor de veiligheid van stadions, er zijn altijd meerdere partijen betrokken bij de controle”. De KNVB en UEFA stellen veiligheidseisen aan stadions en organisaties van clubs die voetballen in betaald voetbal (BVO). Om wedstrijden te mogen spelen, moeten ze ieder seizoen een licentie krijgen. Die geeft de KNVB enkel wanneer er een veiligheidsverklaring wordt ingevuld en ondertekend. De BVO vult deze verklaring in, en de burgemeester van de betreffende BVO-gemeente ondertekent deze vervolgens. „Hiermee geeft de burgemeester toestemming voor het spelen van wedstrijden in het kader van betaald voetbal voor het komende seizoen”, aldus het Auditteam Voetbal en Veiligheid in het adviesrapport.

De verklaring wordt vervolgens naar de KNVB gestuurd. Die controleren niet op de juistheid van deze verklaring, maar geven hierna de licentie. De gemeente mag ook handhaven als de BVO niet voldoet aan de eisen uit de veiligheidsverklaring. Het auditteam vermoedt echter dat dit in de praktijk niet altijd gebeurt. „Er zijn geluiden dat er onvoldoende handhavend wordt opgetreden. Het is de vraag of de positie van de gemeente onafhankelijk genoeg is van de club om echt op te kunnen treden”, luidt het rapport.

Onafhankelijke controle-instantie

Bert Velthuis, wethouder van onder andere sport en accomodaties van de gemeente Nijmegen, bevestigt dat de gemeente Nijmegen inderdaad jaarlijks de handtekening onder de veiligheidsverklaring van NEC zet. „In opdracht van de gemeente worden door de omgevingsdienst de inspecties uitgevoerd.” In een verklaring op hun website meldt de gemeente dat zij in alle veiligheidsverklaringen vanaf 2002 geen meldingen hebben gevonden van scheuren in tribune-elementen „of meldingen die als signaal hadden moeten worden opgevat voor de instorting van de tribune-elementen”. De gemeente zegt deze bevindingen „te gaan evalueren”.

De gemeente lijkt dus eindverantwoordelijk, maar is hierbij afhankelijk van verschillende instanties die controles uitvoeren. En dat kan leiden tot situaties als die in het Goffert stadion. Van der Vlies denkt dat een mogelijke oplossing ook af te kijken is bij Engeland. Daar bestaat de Sports Grounds Safety Authority (SGSA), een onafhankelijk overheidsorgaan met een controlerende en adviserende rol. „Het Auditteam van Voetbal en Veiligheid heeft al eerder een pleidooi gehouden om een speciale, onafhankelijke instantie in te richten die de jaarlijkse inspectie op zich kan nemen. Een instantie die daar ook echt kennis van heeft.”

Dan zie je zomaar dat jouw container een voetbalramp bij NEC voorkomt…