Erik Jonk Sport 20 sep 2017, 05:00

Leestijd: 5 minuten

Dirk Kuyt in kampioensjaar doodziek van de bank

Deborah van Dam besloot een documentaire over het laatste seizoen van Dirk Kuyt te maken. Mooier had de geluksvogel het niet kunnen bedenken.

Ziek was hij ervan. Doodziek zat Feyenoorder in hart en nieren Dirk Kuyt wekenlang tijdens de beslissende fase van de voetbalcompetitie op de bank. Zo blijkt nu. Al die weken gaf Kuyt over zijn situatie zo netjes mogelijk antwoord aan journalisten. Tot een onterechte gele kaart voor Tonny Vilenha hem in de kampioenswedstrijd tegen Heracles, in eigen Kuip, toch nog in de basis bracht. 3-1. Drie goals van de ontketende Dirk. Zijn Feyenoord was na achttien jaar landskampioen.

Nooit kunnen dromen

Over het laatste en belangrijkste seizoen uit zijn leven besloot Deborah van Dam een documentaire te maken: KUYT. Wat een voltreffer. Van Dam had nooit, nee never kunnen dromen hoe haar docu KUYT zou eindigen. Ze lacht haast besmuikt: „Ja. Ja, dat is waar.” Kuyt is in KUYT meer uitgesproken dan ooit. Vooral over die rotbank. Dat zorgt, ook voor de niet-voetballiefhebbers en de concurrenten uit ‘020’, voor 70 interessante minuten. Binnenkort kunnen we het allemaal zien bij BNNVARA op NPO 1 (zondag 15 oktober. Donderdagavond gaat KUYT in première op het Nederlands Filmfestival en is vanaf donderdag ook exclusief in Pathé De Kuip in Rotterdam te zien.

Metro spreekt de filmmaakster aan het Waterlooplein in Amsterdam, haar woonplaats. Ze gaat er meteen op in: „Toen ik Dirk voor de eerste keer ontmoette om het over de docu te hebben, zei ik ‘ik ben Deborah uit Amsterdam, maar heb een Feyenoordhart’.” Ze was al fan. „Mijn moeder komt uit Rotterdam en eerdere generaties woonden er ook en in Dordrecht. En dan gaat dat zo. Ik ging ook naar wedstrijden, wel met een vriend met businesskaarten. Tussen heel veel mensen op de tribune voel ik me niet zo prettig.”

Hét doelpunt… gemist

Als Dirk Kuyt zijn Feyenoord op de beslissende kampioenszondag 14 mei na welgeteld 40 seconden met een verwoestende pegel aan de leiding brengt, filmen Deborah van Dam en haar cameraman ter hoogte van de spelerstunnel. Althans, dat wordt geprobeerd. Er hangt in De Kuip nog zoveel rook, dat vooral die rook in beeld is. Hét doelpunt, Kuyts honderdste voor Feyenoord… wordt gemist. Van Dam moet wat beelden opvragen bij de NOS om haar docu compleet te maken.

https://www.youtube.com/watch?v=VahG-2Ng2dw

Als Feyenoordsupporter kon het haar op dat moment niet zoveel schelen: „Ik heb nog nooit zó hard gejuicht, het was een ongekende emotionele ontploffing. Als supporter, maar ook als filmmaker, gunde ik het Dirk zo erg. Het was groots, geweldig.” En, geeft Van Dam toe, ze was die zondag zenuwachtiger dan Kuyt zelf. „Ik vond Dirk helemaal niet zenuwachtig. Althans, zo oogde hij. In de ochtend appte hij me nog. Ik dacht: joh, je moet vandaag wel je kampioenswedstrijd spelen.”

Gewaagde uitspraak

Van Dam wilde altijd al iets maken over Feyenoord, maar vond nooit een goed moment. Van Dam vond Kuyt ‘een andere speler dan alle anderen, een Calvinistische harde werker met normen en waarden en echte clubliefde’. Maar een uitspraak na seizoen 2015/2016 werd het gezochte moment. „Ik ben 36 maar teken een jaar bij om Feyenoord kampioen te maken”, zei Kuyt toen. Zijn Feyenoord, waar hij tussen 2003 en 2006 al speelde, kampioen en topscorer werd, maar geen enkele prijs won. Dat laatste gegeven werd de grootste frustratie uit zijn voetballoopbaan. Van Dam: „Het was een gewaagde uitspraak, als je al zo je strepen hebt verdiend en Feyenoord al achttien jaar geen kampioen geweest is. Het móest wel een interessant jaar worden.”

Kuyt ging voor haar idee. We zien de Katwijker omringd door vrouw Gertrude en kinderen. We zien zijn werk om kinderen met een beperking aan het sporten te krijgen. Zijn besluit – voor de beroemde zondag – om te stoppen met voetballen. We zien hoe Kuyt de Bijbel tot zich neemt, zijn felle mening in een discussie over de verkiezingen terwijl hij niet weet wanneer die zijn en meer prachtige momenten van de teamplayer die even geen teamplayer mocht zijn.

Gevlucht naar Liverpool

Wat het meest blijft hangen, is echter dat laatste, die – naar nu blijkt – hopeloze strijd tegen de bank en het maar niet kunnen overtuigen van trainer Giovanni van Bronckhorst. Hoe die strijd hem letterlijk pijnlijke stress in het lijf oplevert en hem voor wat rust laat vluchten naar een weekendje Liverpool. Hoe het hem veel meer dwars zat dan we wekelijks zagen. En hoe zijn vrouw Gertrude haar frustratie op niet mis te verstande wijze uit op de tribune van De Kuip. Van Dam heeft haar ‘filmslachtoffer’ niet hoeven overtuigen een boekje open te doen: „Ik deed er niet extra mijn best voor, het ging heel natuurlijk. Ik ben geen sportverslaggever, niet iemand die erop uit is iemand te laten struikelen. Dirk zag me als filmmaakster en wist heus wel dat er rafelrandjes in de docu zouden zitten, maar ik wekte vertrouwen denk ik. Ik heb hem dat nooit gevraagd. Hij zei wel, na de tirade van zijn vrouw: Gertrude zegt wat ik voelde, maar door de situatie van Feyenoord niet kon verwoorden.”

Langs het trainingsveld moest ze in het geheim en dus onopvallend filmen. Trainer Van Bronckhorst vond het docu-idee prima, zegt Van Dam, maar bij de andere spelers mocht het niet bekend worden. „Hij wilde dat er in de ploeg geen onderscheid gevoeld kon worden en dat het proces daardoor verstoord zou worden. Ik vond dat meer dan terecht, een kampioenschap stond op nummer 1.” Dat lukte door alleen open trainingen te filmen en vooral veel over Kuyts privéleven vast te leggen.

Dirk voorbeeldig

Door KUYT heeft Van Dam een Dirk naast de voetballer leren kennen. „Ik kende hem alleen van het veld en de twee minuutjes voor de camera van Studio Sport. Dirk zat in een krankzinnig jaar, maar is – ook tegen ons – altijd betrokken gebleven. Mijn cameraman zei: ik heb dit wel anders met voetballers meegemaakt. Dit is ongekend. Dirk was op elke afspraak, alles kwam goed en hij dacht zelfs mee. Knap dat je zo overeind kan blijven. Ja, ik vind Dirk heel erg leuk.”