Sander Schomaker Sport 24 mrt 2016, 20:01

Leestijd: 3 minuten

Cruijffs laatste schijnbeweging

Na het horen van het nieuws raken mensen spontaan ontroerd, waar ze ook zijn, thuis, op hun werk of onderweg. Zelfs in de bus tikken forenzen elkaar verslagen aan. ‘Cruijff is dood’. Die drie woorden klinken onwerkelijk en komen binnen als een klap in het gezicht. Het moet een foute grap zijn. Het ging toch juist zo goed met hem, na zijn behandeling tegen longkanker?

Schijnbeweging

Nee, dus. Zelfs tot het allerlaatste moment heeft Johan Cruijff ons op het verkeerde been weten te zetten. Drie weken geleden verklaarde Cruijff nog dat zijn behandeling ‘uitstekende resultaten’ had opgeleverd.

Om dat te onderschrijven gooide hij er maar weer eens een voetbalmetafoor uit. „Ik sta met 2-0 voor in de eerste helft. Nu komt het tweede gedeelte, hoe gaan we verder en hoe kunnen we de boel met zo min mogelijk problemen zo goed mogelijk controleren?”

Onsterfelijk

Maar die tweede helft komt er dus niet. In de rust van zijn ‘wedstrijd tegen het leven’ heeft hij de strijd moeten staken. Pas als zijn eigen Foundation het nieuws bevestigt, is duidelijk dat het geen zieke grap is, maar realiteit. De legendarische nummer veertien, de beste voetballer uit de Nederlandse geschiedenis, het Orakel uit Betondorp is niet meer. De levende legende gaat verder als legende. Op de redactie schudden we ons hoofd, tegen beter weten in dachten we toch allemaal een beetje dat Cruijff onsterfelijk was. Natuurlijk gaat iedereen dood, maar Cruijff?

Verstappen

Maar zelfs El Salvador bleek niet onsterfelijk. Tot vlak voor zijn dood bleef hij gelukkig wel het tegendraadse, eigenwijze genie zoals wij hem in Nederland kenden. Met een door de medicijnen opgeblazen gezicht dook hij precies drie weken geleden opeens op in de pits van Toro Rosso op het circuit van Barcelona. Cruijff wilde Max Verstappen ontmoeten, de 18-jarige Formule 1-coureur die door collega-rijder Michael Bleekemolen ‘de nieuwe Johan Cruijff’ werd genoemd. Een ontmoeting die Verstappen nooit meer zal vergeten, nu helemaal niet meer.

Vooral het feit dat Verstappen een teamorder negeerde, kon Cruijff, die in zijn leven tientallen ‘teamorders’ negeerde, uiteraard zeer waarderen. ‘Dat was een abc’tje’, zei Cruijff over de actie van Verstappen. ‘Als hij niet harder rijdt, laat je hem er niet langs. Om iets te doen moet er een reden zijn. En als die reden er niet is, doe je het niet.’

Een reden voor een eigen mening had Cruijff echter nooit nodig. Eigenwijs als hij was, bemoeide ‘Jopie’ zich overal mee en wist hij het altijd beter. Legendarisch is het moment op een golftoernooi ergens in de jaren negentig voor het goede doel in Barcelona. De inmiddels overleden golflegende Seve Ballesteros maakte aanstalten om te putten, totdat Cruijff naar voren stapte en de profgolfer met hand en gebaar uitlegde dat hij deze bal beter op een andere manier kon gaan putten.

Vocabulaire

Door zijn eigenwijsheid en zijn unieke kijk op de wereld ontwikkelde Cruijff ook zijn eigen vocabulaire in het Nederlands en in het Spaans. Vaak vertaalde hij Nederlandse uitdrukkingen letterlijk in het Spaans. Bekend is ‘op een gegeven moment’, dat hij vertaalde als: uno momento dado. Het werd zelfs de titel van een documentaire over de voetbalheld.

Maar ook spreekwoorden en gezegden vertaalde Cruijff letterlijk. Alhoewel letterlijk? Toen hij ‘één zwaluw maakt nog geen zomer’ in het Spaans wilde gebruiken, was Cruijff het Spaanse woord voor zwaluw vergeten en maakte hij er maar ‘paloma’ (duif) van. Daar had de Spaanse pers uiteraard geen antwoord op.

Toch onsterfelijk

Maar als Cruijff een uitdrukking verkeerd gebruikte, ging dat weer een eigen leven leiden. Vaak waren de door Cruijff verzonnen gezegden veel beter dan het origineel. Zo zei hij als Barça-trainer ooit tegen de Spaanse pers over een clubvoorzitter: ‘Hij heeft de klok horen luiden, maar wist niet hoe laat het was.’

Mede door die vele tientallen uitspraken en inmiddels ingeburgerde cruijffiaanse gezegden zal hij altijd blijven voortleven en dus toch een beetje onsterfelijk zijn.