Iza de Bruin Opvallend 8 dec 2022, 14:20

Leestijd: 2 minuten

Populariteit Nederlandse voornamen nu terug te zoeken tot 1790

Wie benieuwd is hoe populair bepaalde voornamen – laten we eerlijk zijn, jouw eigen – in het verleden waren, kan die nu terugzoeken tot 1790. Het Meertens Instituut heeft het bereik van zijn Voornamenbank namelijk fors uitgebreid. Die ging eerst terug tot 1880. Daar is dus bijna een eeuw aan data aan toegevoegd.

„Er is geen ander land in de wereld waarvoor voornaam-populariteit over een periode van meer dan twee eeuwen online te vinden is”, stelt het instituut daarover.

Op dit moment is de databank overbelast door de vele nieuwsgierige mensen. Verstandig is om later te checken.

Anna is een ‘all-time favourite’

De databank maakt duidelijk dat de variatie in namen sterk is gegroeid in de loop der tijd. Daardoor schoppen namen het tegenwoordig met veel lagere aantallen tot de toplijstjes dan vroeger. De naam Anna was bijvoorbeeld de populairste meisjesnaam in 2017, met 589 kinderen die zo werden genoemd. Historisch gezien waren dat er echter helemaal niet zoveel; tijdens de babyboom van 1946 kwamen er maar liefst 4141 Anna’s bij in Nederland. En in 1790 waren het er op zijn minst 1603, zo blijkt uit de gegevens.

Sommige namen zijn in de loop der tijd nagenoeg verdwenen. Dat gold na 1880 bijvoorbeeld voor Garrijt en Lijsbet. Aan de andere kant telt het Meertens Instituut 4700 ‘klassiekers’ die tijdens de gehele periode van 1790 tot en met 2017 voorkomen. Hieronder vallen namen als Grietje, Maria, Johannes en Willem.

Trouwaktes om voornamen te ontdekken

Voor de uitbreiding heeft het Meertens Instituut gebruikgemaakt van trouwakten, waar de voornaam van de bruid en bruidegom op is vermeld. Die akten zijn vanaf 1811 beschikbaar. Omdat mensen die toen gingen trouwen meestal voor 1790 waren geboren, kan de populariteit van voornamen op die manier worden vastgelegd. De namen van Nederlanders die ongehuwd zijn gebleven, vallen dus buiten de boot. Voor de periode na 1880 maakt het instituut dat de Nederlandse taal en cultuur onderzoekt gebruik van de Basisregistratie Personen.

„In de negentiende eeuw waren de voornamen traditioneel, ze werden door vernoeming van generatie op generatie doorgegeven”, schetst het instituut de gewoonte uit die tijd. Onder protestanten begon dit eind negentiende eeuw te veranderen, katholieken hielden hier nog tot de jaren 50 van de vorige eeuw aan vast.

Mariska Bauer open over herseninfarct: ‘Ik ging van een bezige bij naar een rustige vlinder’