Julia Osendarp Reizen 2 nov 2022, 20:49

Leestijd: 5 minuten

10 rouwrituelen uit andere landen waar we wat van kunnen leren

We bakken er in onze Westerse cultuur weinig van als het gaat om de dood, rouw en verdriet. Tegenwoordig mist het collectieve rouwen en grijpen we al snel naar antidepressiva om vooral niet te laten zien dat we verdrietig zijn. En daarin kunnen we van de rouwrituelen van andere landen, best nog wat leren.

Manu Keirse is dé rouwexpert van Nederland en België en vindt dat het niet zo best gesteld is met het rouwproces in onze huidige maatschappij. Want de greep naar antidepressiva na een overlijden is bij ons, volgens Keirse, voor de hand liggender dan daadwerkelijk verdriet uiten. Een ongezonde ontwikkeling volgens hem. „Wij zwijgen de dood letterlijk dood”, vertelt hij aan het Belgische HLN. 

We gaan niet goed om met rouw en de dood

Hoewel rouwen in principe universeel is, gaan we er wereldwijd op allerlei verschillende manieren mee om. In onze samenleving is het sociale en collectieve aspect van rouw drastisch verminderd. Keirse legt uit dat voorheen het hele dorp uitrukte bij een overlijden, maar nu soms iemand niet eens weet dat de buurman dood is. Daarnaast leerden we volgens hem generatie op generatie „om dood en verdriet met rechte schouders en de tanden op elkaar te trotseren”. Mede door de vele sterfgevallen rond de Eerste en Tweede Wereldoorlog. En niet huilen? Betekent dat je een sterk persoon bent, is de Westerse mentaliteit.

Volgens Keirse weet onze samenleving niet meer hoe met verdriet om te gaan. „Dus mensen met verdriet worden nog veel te vaak ontweken. Rouw moet snel voorbij zijn. Terwijl verdriet ­normaal is en geuit moet worden. Rouw is een uiting van liefde.”

Rouwrituelen uit andere landen

De rouwexpert denkt dat we daarin nog best wat kunnen van culturen en landen waar rouwen nog wél een collectief begrip is.

1.Mexico – Dag van de Doden

Wellicht heb je wel eens gehoord van het bekende Día de los Muertos, ook wel bekend als de dag van de doden. Dat vindt in Mexico plaats van 31 oktober tot 2 november, dus ook vandaag. Pixar maakte ooit de animatiefilm Coco over deze traditie.

Tijdens deze nationale rouwdagen trekken burgers met beschilderde gezichten en felgekleurde bloemen erop uit om hun overleden dierbaren te eren. Men gelooft dat de grens tussen leven en dood in de nacht van 31 oktober dunner is dan normaal. Zodat de doden dichtbij de levenden kunnen komen. De Mexicanen vieren deze nacht samen met hun overleden dierbaren. Door middel van zang, dans, optochten en druk bezochte begraafplaatsen.

View this post on Instagram

A post shared by Mexico Travel & Gift Shop (@mexicoinmypocket)

2. Venezuela – As eten

Bij het inheemse volk de Yanomami, dat in Zuid-Venezuela en Noordwest-Brazilië leeft, wordt het as van overleden personen opgegeten. De crematie van de doden gaat gepaard met muziek en verdriet, waarna het as bewaard wordt. Later volgt het feestelijke deel van de begrafenis. Waarbij de Yanomami gekookte bananen mengen met het overgebleven as en de familieleden dit opeten. Zo wordt volgens deze stam de ziel opgenomen en bevrijd.

3. Japan – Slapen bij de doden

Een overleden persoon in een mortuarium laten? Dat is in Japan heel ongebruikelijk. Het lichaam blijft thuis en wordt gewassen en aangekleed door traditionele dodenmeesters. De familie slaapt bij de overledene en zij zorgen ervoor dat er wierook en kaarslicht blijft branden. De Japanners geloven namelijk dat de overledene op die manier de weg niet kwijtraakt. Daarnaast vieren de Japanners  in augustus Obon, waarbij ze de zielen van hun voorouders eren door kleine lantaarns te water te laten.

View this post on Instagram

A post shared by Masayuki Takagi（高木昌之） (@kobe_studies_meister_in_kyoto)

4. Centraal-Afrika – Beeld van overleden kind meedragen

Bij de Yoruba-stam in Centraal-Afrika wordt de sterfte van een kind met een bijzonder ritueel herdacht. Een beeldhouder maakt uit een blok een beeldje van het overleden kind en dat bindt de moeder op haar rug. Gedurende het rouwproces draagt zij het beeld overal mee naartoe en wordt dit eerbetoon gewassen, gestreeld en met poeders ingesmeerd. Zo ziet de samenleving het verlies en krijgen nabestaanden de kans om hun verdriet te uiten. Is het rouwproces voorbij en de het verdriet verwerkt, dan blijft het beeldje thuis.

5. Madagascar – Opgraven

Op het Afrikaanse eiland Madagascar viert men het festival Famadihana. Wat staat voor ‘draaien van de botten’. De doden worden eens in de zeven jaar opgegraven voor het feestritueel. Er wordt gedanst, gedronken en gesproken. Voor zonsondergang worden de lichamen opnieuw in een doodskleed gewikkeld en gaan deze terug de graftombe in.

View this post on Instagram

A post shared by pierre-alexandre savriacouty (@pa.savriacouty)

6. Italië – Collectief rouwen

In Italië is de dood onlosmakelijk verbonden met de Rooms-Katholieke religie. En daar zijn een aantal feestdagen aan verbonden. Op 1 november komt familie samen voor Ognissanti, oftewel Allerheiligen. Op 2 november is daar Dei Morti, Allerzielen voor ons en staat bekend als de Dag van de Doden. Waarbij graven worden verlicht en versierd en samen wordt gegeten, soms op de begraafplaats zelf. Daarnaast wordt sommige Italiaanse steden nog steeds een overlijden aangekondigd met posters die de hele gemeenschap uitnodigt voor de begrafenis.

7. India – Cremeren in de Ganges

India is sowieso een land van vele rituelen, zo ook als het om de dood gaat. In Varanasi draagt men de doden richting de bekende rivier de Ganges. Vervolgens worden de lichamen gewassen, in doeken gerold, gecremeerd en uitgestrooid over de heilige rivier. Volgens de hindoes stroomt dit water namelijk naar het eeuwige leven. Crematies en dood zijn onderdeel van het dagelijkse bestaan in Varanasi. Hindoes geloven daarnaast in reïncarnatie, waardoor een begrafenis niet treurig hoeft te zijn. Iemand gaat per slot van rekening verder naar een volgend leven.

View this post on Instagram

A post shared by AGHORI BaBa (@aghori_aghori01)

8. Tibet – Lichaam naar de aaseters

In de bergen van Tibet, China en een deel van Mongolië is de luchtbegrafenis de manier om met de dood om te gaan. Hier gelooft men evenals in reïncarnatie. De ziel krijgt de eerste paar dagen de kans om het lichaam te verlaten en daarna wordt het lichaam toevertrouwd aan de aaseters van de natuur.

9. Griekenland – Driejarige afscheid

Op het Griekse Peloponnesus neemt men veertig dagen de tijd om intensief te rouwen. Na een half jaar, een jaar en na twee jaar herdenkt men opnieuw de doden. Na drie jaar worden de botten van de overledenen opgegraven om vervolgens opnieuw te begraven.

10. De Molukken – Troostdienst

Op de Indonesische eilandengroep de Molukken is de ‘malam penghiburan’ een belangrijk ritueel rondom de dood. Deze troostdienst vindt op de avond voor de begrafenis plaats en is van groot belang voor de Molukkers. Er wordt gepraat, gebeden en gerouwd. Hier komen honderden mensen samen.

Tragisch verlies voor de familie Meiland: ‘Allemaal janken…’