Elfie Tromp Opinie 17 mei 2018, 05:00

Leestijd: 2 minuten

Elke terrorist is verward

Ik lees momenteel het waar gebeurde verhaal van Leonora Carrington, een surrealistische kunstenares die ten tijde van de Tweede Wereldoorlog moest vluchten voor de nazi’s. Haar geliefde, Max Ernst, werd wél gepakt en onder de titel ontaarde kunstenaar in een concentratiekamp geplaatst. Leonora wist destijds te ontkomen, met hulp van vrienden en familie, maar tijdens de reis begonnen de wanen. Ze zag vrachtwagens waar ledematen uitstaken. Lange rijen met doodskisten die netjes langs de snelweg stonden te wachten om gevuld te worden. Sommige hallucinante beelden waren de realiteit, anderen had ze zelf gefantaseerd.

Het deed me denken aan de Syrische vluchteling die eerder deze maand drie mensen in Den Haag neerstak. Wat zou de man, voordat hij hier status en woning kreeg, hebben meegemaakt? Welke oorlogsgruwel vervlochten zich met zijn angsten voordat hij een mes meenam naar buiten?

Toen Leonora eenmaal in Spanje aankwam, ontspoorde ze verder; ze gaf al haar bezittingen, inclusief haar identiteitspapieren weg, omdat ze dacht dat ze met oorlog besmet was. Ik dacht aan de foto die ik had gezien in de krant; van de meubelen die de Syrische man eerder dit jaar in een opwelling uit het raam had gegooid. Leonora verscheurde kranten op straat en kreeg paranoïde wanen over een Joodse man die ze ontmoette. Ze bedreigde hem en werd uiteindelijk gedwongen opgenomen. Ongeneeslijk krankzinnig, gold destijds het label dat ze kreeg. Posttraumatische stresstoornis was nog niet als term bekend. Het duurde jaren voordat ze weer bij zinnen kwam.

De mediafora buitelen momenteel over elkaar of de man nu wel of niet een terrorist was. Hij riep immers ‘allah akbar’ toen hij de mensen aanviel. Wat hij daarbij dacht, was onbekend. Alles duidde erop dat hij geestelijk in zwaar weer verkeerde. Je kunt trouwens een steekhoudend argument maken dat elke terrorist geestesziek is, maar dat terzijde.

Waar we het eigenlijk over moeten hebben is hoe we, na twee wereldoorlogen inmiddels wel weten hoe traumatiserend het is om te moeten vluchten. Toch hebben we besloten om anno 2018 onder het mom van sobere opvang onder meer de tolken weg te bezuinigen bij geestelijke gezondheidszorg. Dat is niet alleen dom en gevaarlijk, maar ook gestoord. Bij Leonora kon gelukkig op tijd ingegrepen worden door haar vrienden. Hoe het kan lopen bij statushouders wiens netwerk al dan niet aan flarden geschoten in het thuisland, verdronken tijdens de overtocht of anderszins verminkt is, is pijnlijk duidelijk geworden.