Elfie Tromp Opinie 13 dec 2017, 15:14

Leestijd: 2 minuten

Gloria Wekker houdt ons een spiegel voor

Deze week won Gloria Wekker de Joke Smit-prijs. Wie won de wat? Gloria Wekker is emeritus hoogleraar gender en etniciteit. De van oorsprong Surinaamse Wekker is al decennialang een uitgesproken activist en een veelgevraagd spreker over onderwerpen als emancipatie en racisme. Dit jaar verscheen haar boek Witte Onschuld. De Joke Smit-prijs is een van de belangrijkste feministische prijzen van ons land, vernoemd naar een van de vrouwen die de tweede feministische golf in Nederland in gang zette. Tot dusver het informatiekwartiertje.

Ik interviewde Wekker afgelopen week voor mijn radioshow Nooit Meer Slapen. Haar boek had nogal wat stof doen opwaaien. Wekker betoogt onder andere dat er door ons koloniale verleden racisme zit verweven in onze denkbeelden en cultuur. Zij wil dat graag bespreekbaar maken, juist in een land dat placht kleurenblind te zijn. Enerzijds had het boek mensen een vocabulaire gegeven om hun onbehagen te uiten, anderzijds had het mensen in het harnas gejaagd doordat ze zich oneerlijk vonden beticht van racisme.

In mijn voorwerk las en luisterde ik vele interviews met haar. Stuitend was hoe defensief witte interviewers haar benaderde. Ik merk anders niks van racisme, was een ondertoon die steeds de vragen aan haar leken te motiveren. Dit was een vrouw die hier decennialang onderzoek naar had gedaan. Die talloze case studies kon opnoemen en er een gedegen boek over had geschreven. Het was alsof een klimaatwetenschapper werd weggewimpeld met een vinger naar buiten. „Opwarming van de aarde? Daar merk ik anders niks van. Kijk maar, het sneeuwt!”

Over dat koloniale verleden: er wordt gemiddeld twaalf minuten op een middelbare school gewijd aan onze koloniën, aan de onderdrukking en de slavenhandel waar Nederland actief aan deelnam. Wel wordt door onze regering de ondernemende VOC-mentaliteit geroemd. Het is een menselijk reflex om zichzelf in een zo goed mogelijk daglicht te willen zien. Het ego is gauw gekwetst. Ook in een relatie hoor je liever complimenten dan kritiek. Maar een echt goede relatie geeft je de kans om van elkaar te leren. Dat iemand zowel je goede kanten prijst, maar je ook van opbouwende kritiek voorziet. Wekker wil die relatie met de rest van Nederland aangaan en houdt een spiegel voor. Laten we daar van leren, ook als het beeld ons aanvankelijk niet aanstaat. Er is een hoop dat goed aan ons is, ja, fantastisch zelfs, maar er is genoeg waar we nog aan kunnen werken. Laten we dat vooral samen doen.