Irene van den Berg Opinie 9 jun 2017, 08:38

Leestijd: 3 minuten

Buitenspel

‘Zal ik uitleggen wat buitenspel is?’, vroeg mijn man op een van onze eerste dates, toen hij vertelde over zijn liefde voor voetbal. Ik, stapelverliefd, vond alles interessant wat hij zei. Vele jaren later kan ik nog steeds moeiteloos opdreunen wat de voetbalterm betekent: een speler staat buitenspel als hij zich dichter bij de doellijn van de tegenstander bevindt dan de bal en de vóórlaatste tegenstander. Dat is de theorie. Maar in praktijk ben ik buitenspelblind. Ik kijk iedere zondagavond braaf mee naar Studio Sport, maar het is me nog nooit opgevallen dat een voetballer buitenspel stond.

‘Nu valt er prima te leven met buitenspelblindheid. Veel vervelender is het als je totaal geen oog hebt voor geldzaken.’ De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) stelde afgelopen week dat centenkwesties en financiële regels voor een grote groep mensen veel te ingewikkeld zijn. Zo’n 2,5 miljoen Nederlanders kunnen onvoldoende lezen, schrijven en rekenen om hun eigen financiën op orde te houden. Zij lopen een groot risico om schulden te maken.

En dan is er ook nog de categorie Nederlanders die een zootje maken van hun geldzaken omdat ze vermijdingsgedrag vertonen en weinig zelfcontrole hebben. Het type dat rekeningen niet meer opent, achter de bank kruipt wanneer er een deurwaarder aan de bel trekt, maar ondertussen wel met het hele gezin een seizoenkaart voor PSV heeft. Want ze hebben al zo weinig om van te genieten. Van de raad mag ik hier niet te hard over oordelen. Persoonlijkheidskenmerken als een ‘vermijdend karakter’ zijn erfelijk. Deze mensen zijn dus in de wieg gelegd voor rode cijfers.

Eigen verantwoordelijkheid of niet, daar valt over te discussiëren. Maar ik ben het wel eens met de raad dat de overheid structureel onderschat hoe lastig geldzaken zijn voor veel mensen. De onderzoekers adviseren om de schuldhulpverlening laagdrempeliger te maken. Er zou eerder contact moeten zijn tussen mensen in schulden en hulpverleners. Het lijkt mij slim dat Den Haag nog dichter op de bron gaan zitten: financiële regels moeten stukken eenvoudiger.

Ik weet dat Den Haag al jaren probeert om belastingregels te versimpelen, maar écht grote stappen blijven uit. Zo zijn belastingregels voor je eigen woning ontzettend complex. Zal ik uitleggen wat de bijleenregeling is? De overheid wil dat je de overwaarde op je verkochte woning niet opsoupeert, maar in je nieuwe huis steekt. Koop je wel een nieuwe bolide of een leuk sloepje van de opbrengst van je huis, dan kan je voor dat deel geen hypotheekrente aftrekken.

In theorie klinkt dat simpel. Maar wat als je in de praktijk verhuist naar een goedkoper huis, gaat scheiden of je oude huis niet verkocht krijgt? Dan blijkt de bijleenregeling toch niet zo’n eenvoudige spelregel. Het rapport van de WRR bewijst dat Den Haag grote stappen moet zetten om financiële regels te vereenvoudigen. Zo niet, dan komen steeds meer Nederlanders financieel buitenspel te staan.

Financieel journalist Irene van den Berg (37) woont en werkt in Rotterdam. Ze is getrouwd en heeft een dochtertje. Wekelijks schrijft ze een column over haar eigen financiën.