Elfie Tromp Opinie 13 jan 2016, 08:08

Leestijd: 2 minuten

Het sussen van de angst

Als je dit leest, zit ik waarschijnlijk in een vliegtuig. Over een paar uur stap ik daar ongedeerd uit. Geen technisch mankement, geen verdwaalde raket, geen suïcidale piloot die mij waarschijnlijk van het leven beroofd. Vergeleken met andere reisvormen, is vliegen een van de veiligste manieren om van A naar B te komen. Toch, als er ongelukken mee gebeuren, zijn die altijd massaal (er wordt altijd van een vliegtuigramp gesproken, zelden van bijvoorbeeld een kettingbotsingramp in het verkeer). Een vliegtuigongeluk, hoewel zeldzaam, is altijd massaal van omvang en spreekt tot het donkerste stukje van ons angstige reptielenbrein dat de adrenaline vrijuit door het lichaam rondspuit. Gelukkig staat daar kennis en opleiding tegenover om de gevaren in perspectief te kunnen zetten. Denk je. Want ook de leidinggevenden van de vliegtuigmaatschappijen laten zich leiden door dat stukje hersenen dat voor reden onvatbaar is.

Tijdens mijn vlucht is de piloot geen moment alleen. Dat is sinds vorig jaar verplicht gesteld. Als zijn co-piloot even naar de toilet moet, zal er een steward op zijn plek moeten gaan zitten en de sturende piloot goed in de gaten houden. Maakt hij geen verdachte bewegingen? Heeft hij geen maniakale blik in de ogen? Aanleiding voor deze regelgeving is de suïcidale piloot Andreas Lubitz die vorig jaar maart moedwillig het hele vliegtuig de Franse Alpen in boorden. Goed dat er iemand oplet, denk je, dat zal ons nooit meer overkomen. Werkelijk?

Naast het talent om nootjes en kotszakjes uit te delen, moet de steward anno nu ook crisispsycholoog spelen. De dappere steward heeft exact een minuut om de dolgedraaide piloot van gedachten veranderen tussen besluit en crash…Go!

Laten we het scenario eens omdraaien. Stel, iemand wil een vliegtuig kapen om daar een grootse statement van te maken. Niet ondenkbaar, lekker internationaal en het spreekt tot de verbeelding. Inmiddels kan hij geen behoorlijk wapen meer meenemen aan boord door alle metaaldetectors en fouilleringen. Hij zal moeten infiltreren. Wat zal hij kiezen? De jarenlange opleiding als piloot, waarbij een intensieve achtergrondcheck en psychologische test wordt ondergaan? Of de korte, klassikale training van enkele weken als steward?

Het is een onverteerbaar feit dat we altijd en overal de dood riskeren. Zodra we het leven opzoeken en ons huis verlaten, stijgt dat risico significant. Er is geen wet om ons van het eeuwige leven te voorzien. Er zijn alleen de rituelen, vermomd als regels, om onze angsten te sussen.