Alrik de Jong Good vibes 19 nov 2015, 16:41

Leestijd: 6 minuten

25 jaar einde Koude Oorlog: de beste protestsongs

Waar het op dit moment ‘oorlog’ is in Parijs, werden in diezelfde ‘stad van de liefde’ op 19 november 1990, precies 25 jaar geleden, de CFE (Conventional Forces in Europe)-akkoorden ondertekend. Dit ontwapeningsverdrag tussen de NAVO en het Warschaupact wordt gezien als het officiële einde van de Koude Oorlog.

De Koude Oorlog ontstond na de Tweede Wereldoorlog en is het best te omschrijven als een periode van gewapende vrede tussen de wereld van het communisme en de wereld van het kapitalisme. Kortweg: de communisten stonden onder leiding van de Sovjet-Unie of waren verbonden met China, de kapitalisten stonden onder leiding van de Verenigde Staten. De term ‘Cold War’ werd bedacht door schrijver George Orwell, in een essay waarin hij waarschuwde voor een nieuwe wereldorde van totalitaire staten.

De oorlog, waarin beide partijen dreigden met allesvernietigende atoombommen en waterstofbommen, werd getekend door onder meer het IJzeren Gordijn (met de Berlijnse Muur als bekendste symbool), het ontstaan van de NAVO en het Warschaupact, de Vietnamoorlog, de scheiding tussen Noord-Korea en Zuid-Korea, de Cubacrisis en diverse volksopstanden.

Waar nu artiesten als Coldplay en Adele met hun muziek een vuist maken tegen terrorisme, was de Koude Oorlog decennia terug de voedselbron voor protestsongs. Grootheden als David Bowie, The Beatles, Bob Dylan en Queen maakten prachtige nummers over de grauwe tijd. Een compilatie van de ‘beste’ protestsongs uit die periode, die tegenwoordig weer behoorlijk actueel zijn.

The Beatles – Back in the U.S.S.R.

https://www.youtube.com/watch?v=kHD5nd3QLTg

Terwijl The Beatles in hun laatste dagen als band onderling zelf ook een ‘koude oorlog’ voerden, schreven ze een van hun beste albums; The Beatles (1968), beter bekend als The White Album. Het openingsnummer, Back in the U.S.S.R., gaat over een man uit de Sovjet-Unie die weer terug is zijn eigen land na een vlucht uit Miami. Het nummer geeft een tegenovergesteld beeld van de eenzijdige berichtgeving van westerse media in die tijd.

Nena – 99 Luftballons

https://www.youtube.com/watch?v=La4Dcd1aUcE

Dit nummer beschrijft de paranoia in de jaren 80 tijdens de Koude Oorlog. Het nummer vindt zijn oorsprong in 1982 tijdens een concert van The Rolling Stones in West-Berlijn, waar witte ballonnen werden opgelaten. Carlo Karges, gitarist en tekstschrijver van Nena, vraagt zich af hoe soldaten aan de andere kant van de muur reageren op de ballonnen, die er hoog in de lucht misschien wel als een vliegtuig uitzien. De overpeinzing van Karges: iets onschuldigs als een tros ballonnen kan al een catastrofale (atoom)oorlog veroorzaken.

Billy Joel – We Didn’t Start the Fire

Billy Joel beschrijft in dit liedje meer dan honderd gebeurtenissen die plaatsvonden tussen zijn geboortejaar (1949) en de release van het nummer (1989, net voor de val van de muur), zo ongeveer de periode van de Koude Oorlog.

Joel heeft het onder meer over de waterstofbom, de oorlog tussen Noord-Korea en Zuid-Korea, Stalin, het Watergateschandaal en de Russische invasie in Afghanistan. Hij laat het oordeel vooral aan de luisteraar.

Bob Dylan – A Hard Rain’s a-Gonna Fall

https://www.youtube.com/watch?v=H9YaAY0ja_c

Ook Bob Dylan, de koning van de protestsongs, deed uiteraard een duit in het zakje. In A Hard Rain’s a-Gonna Fall zingt Dylan volgens kenners metaforisch over de nucleaire ramp die als een het zwaard van Damocles boven de aarde hangt.

Interpreteer zelf: ‘No, it’s not atomic rain, it’s just a hard rain. It isn’t the fallout rain. I mean some sort of end that’s just gotta happen … In the last verse, when I say, ‘the pellets of poison are flooding the waters’, that means all the lies that people get told on their radios and in their newspapers…‘

U2 – Bullet in The Blue Sky

Bullet in The Blue Sky is een van de meest politiek geladen nummers van U2. Het gaat over de inhumane militaire invasie van de Verenigde Staten tijdens de communistisch getinte burgeroorlog van El Salvador.

Iron Maiden – 2 Minutes To Midnight

Dit nummer verwijst naar de Doomsday Clock, de symbolische klok van het tijdschrift Bulletin of the Atomic Scientists die aftelde naar de wereldwijde nucleaire catastrofe. Volgens tekstschrijver Bruce Dickinson beschrijft het nummer de ‘romantiek’ van oorlog in het algemeen en dus niet alleen van alleen de Koude Oorlog.

David Bowie – Heroes

https://www.youtube.com/watch?v=Fmw7gSDRnTA

David Bowie ging in 1975 in Berlijn wonen en dat gaf hem, met de Koude Oorlog als decor, een overvloed aan inspiratie. In 1977 kwam Heroes uit, een album dat gezien kan worden als de reflectie van de kijk van Bowie op de Koude Oorlog, en dan met name toegespitst op het in tweeën gesplitste Berlijn.

De studio waar Bowie het album, waarop ook het gelijknamige nummer Heroes te horen is, opnam, bevond zich op 500 meter van de Berlijnse Muur, waardoor hij constant in de gaten werd gehouden. Hierboven het hele album, geen straf om naar te luisteren.

Queen – Hammer to Fall

Duidelijk: ‘Hammer’ staat voor de hamer en de sikkel in de vlag van de Sovjet-Unie.

Interpreteer verder zelf: ‘For we who grew up tall and proud / In the shadow of the mushroom cloud / Convinced our voices can’t be heard / We just wanna scream it louder and louder and louder / What the hell we fighting for / Just surrender and it won’t hurt at all / You’ve just got time to say your prayers / While you’re waiting for the Hammer to Fall’

Klein Orkest – Over de Muur

In de jaren 80 waren er in Nederland de nodige ‘Ban de Bom’-demonstraties. Het lijflied voor de zachtaardige demonstranten, waaronder vast ook jouw vader en moeder, is natuurlijk Over de Muur van Klein Orkest. Het nummer bekritiseert zowel het Oostblok als het Westen.

Ozzy Osbourne – Crazy Train

https://www.youtube.com/watch?v=bwDpAfFzcRQ

Nauwelijks voor te stellen, maar ooit was de tegenwoordig in een chronische high verkerende Ozzy Osbourne een zeer verdienstelijk muzikant. Eentje die zo af en toe zelfs een protestsong schreef. In Crazy Train zingt hij over de oneerlijkheid van de Koude oorlog. ‘Erfgenamen van de Koude Oorlog, dat zijn we geworden. Problemen geërfd, geestelijk afgestompt’, aldus Osbourne.

Pink Floyd – The Fletcher Memorial Home

https://www.youtube.com/watch?v=r8u-tBP-f3A

Pink Floyd heeft een arsenaal aan nummers over de Koude Oorlog gemaakt. The Fletcher Memorial Home is niet de bekendste, maar tekstueel wel een van de meest zeggende. In het nummer schrijft Roger Waters zijn frustraties over de leiders die op zijn gestaan na de Tweede Wereldoorlog van zich af.

Zo veegt hij de vloer aan met onder anderen Ronald Reagan, Alexander Haig, Menachem Begin, Margaret Thatcher, Ian Paisley,Leonid Brezhnev, Joseph McCarthy en Richard Nixon. ‘Groot uitgevallen zuigelingen’ noemt hij ze.

Europe – Final Countdown

Wie aan de jaren 80 denkt, neuriet Final Countdown van Europe. Niet wetende dat het nummer over de symbolische klok van de koude Oorlog gaat. Is dus wel zo.

John Lennon – Imagine

Behoeft geen uitleg.

Uiteraard zijn er veel meer goede nummers over de Koude Oorlog geschreven. Welk nummer ontbreekt er volgens jou?