Nikki Veerbeek Buitenland 2 dec 2024, 13:08

Leestijd: 4 minuten

Ophef om Joe Biden na gratie zoon, hoe zit dat precies met gratie verlenen?

De Amerikaanse president Joe Biden ligt onder vuur omdat hij zijn zoon Hunter gratie heeft verleend. Wat is gratie verlenen nu eigenlijk precies, en hoe zit het in Nederland?

De 82-jarige Biden wordt in januari opgevolgd door de Republikein Donald Trump, die vorige maand de presidentsverkiezingen won.

De 54-jarige Hunter overtrad de wapenwet door te liegen over zijn drugsgebruik bij de aankoop van een revolver. Het was de eerste keer dat een kind van een zittende president werd veroordeeld. Ook bekende hij in september schuld in een belastingzaak tegen hem. Voor de twaalf aanklachten kon hij in totaal maximaal 42 jaar celstraf krijgen, al hielden Amerikaanse media er rekening mee dat de straf lager uit zou vallen.

Biden zei eerder geen gratie te verlenen 

President Biden beweerde de afgelopen maanden dat hij zijn zoon geen gratie zou verlenen. „Ik verleen hem geen presidentieel pardon”, zei hij in juni, nadat een jury oordeelde dat zijn zoon Hunter schuldig was aan het overtreden van de wapenwet. Een woordvoerder van het Witte Huis benadrukte recent nog dat het standpunt van de president niet veranderd was.

Ook presidentsvrouw Jill Biden liet eerder in een interview met NBC News weten dat Hunter geen gratie zou krijgen. „Joe en ik respecteren het rechtssysteem”, was alles wat ze erover kwijt wilde.

Biden legt keuze uit in verklaring

In een verklaring legt Biden zijn beslissing om alsnog gratie te verlenen uit. „Ieder weldenkend mens die naar de zaken van Hunter kijkt, ziet dat hij enkel en alleen werd uitgekozen omdat hij mijn zoon is – en dat is verkeerd”, schrijft hij.

Biden zegt dat hij de beslissing dit weekend genomen heeft. Dat hij nu toch besluit om Hunter wel gratie te verlenen, is omdat er wat hem betreft sprake is van een ‘gerechtelijke dwaling’. „De waarheid is dat ik geloof in het rechtssysteem, maar ook dat politieke inmenging dit proces heeft beïnvloed. Ik hoop dat Amerikanen begrijpen hoe een vader en een president tot deze beslissing komt.”

De veroordelingen stonden gepland voor later deze maand, maar zijn door het presidentieel pardon hoogstwaarschijnlijk van de baan, meldt NBC News.

Kritiek  

Donald Trump heeft op zijn platform Truth Social uitgehaald naar Joe Biden: „Gebruikt Joe zijn presidentieel pardon ook voor de gijzelaars van 6 januari die nu al jaren gevangenzitten? Zo’n misbruik van het recht, een gerechtelijke dwaling.” Met ‘gijzelaars’ doelt hij op de Capitoolbestormers die werden veroordeeld. 

Naast Trump hebben ook andere tegenstanders van Biden gereageerd op het presidentieel pardon. Zo noemt het Republikeinse congreslid Marjorie Taylor Greene Biden ‘een leugenaar en hypocriet’. De oudste zoon van Trump, Donald Trump Jr., zegt niet verbaasd te zijn. „Iedereen wist dat hij dit zou doen, hij deed het pas toen het geen gevolgen meer had voor zijn verkiesbaarheid.”

Wat is gratie verlenen?

Gratie is het kwijtschelden, verminderen of veranderen van een staf die door de rechter is opgelegd. In de Verenigde Staten kan de president gratie verlenen. Een presidentieel pardon is onomkeerbaar en kan dus niet door een rechter ongedaan worden gemaakt. Het geldt alleen voor de federale strafzaken. 

De meeste presidenten delen een pardon uit in hun laatste dagen in het Witte Huis, omdat het dan geen invloed meer heeft op hun populariteit. Zo verleende Bill Clinton zijn halfbroer Roger Clinton gratie. Ook daar was, net als nu bij Biden, veel ophef over. 

Gratie door Koning in Nederland

In Nederland is gratie verlenen een koninklijk besluit. De rol van de koning is echter zowel vrij beperkt als onontkoombaar in het verlenen van gratie. Dat zit zo: zijne Majesteit is de enige die het recht heeft om gratie te verlenen. Wanneer een gratieverzoek wordt ingediend door de veroordeelde zelf, familieleden of advocaat, komt dit bij het Openbaar Ministerie, de rechter in de zaak en de minister voor Rechtsbescherming terecht. 

In de meeste gevallen adviseert alleen de rechter de minister van Veiligheid en Justitie over het gratieverzoek. Als deze het positieve advies overneemt, komt datzelfde advies bij de koning te liggen. Hij hoeft meestal alleen nog maar een krabbel te zetten onder het gratieverzoek. 

Het verlenen van gratie door de koning komt vaker voor dan je misschien denkt, al zijn er geen exacte cijfers over bekend. Een bekend voorbeeld is voormalig tv-presentator Frank Masmeijer. De straf werd uitgesproken omdat hij betrokken is geweest bij drugssmokkel in België.

Zit een witte kerst er dit jaar in? ‘Kans zo’n 15 procent’

Veel lof voor eerlijke Guus Til, maar ook speculatie: ‘Lijkt wel een voetbal-burnout’

Reacties