Isabella van den Berg Buitenland 23 feb 2022, 15:29

Leestijd: 4 minuten

Wat is er precies aan de hand? Vijf vragen en antwoorden over de Oekraïnecrisis

Weet je niet precies wat er gaande is tussen Oekraïne en Rusland, maar wil je er toch over mee kunnen praten bij de koffieautomaat? Metro zette vijf vragen en antwoorden voor je op een rij. Want waarom zijn er spanningen? En hoe nu verder?

Er zijn al langer dan deze week spanningen tussen Rusland en Oekraïne. Al sinds 2014 wordt er gevochten in Oekraïne. In dat jaar had Rusland de Krim illegaal geannexeerd (in bezit genomen). De Krim is een Oekraïens schiereiland dat in de Zwarte Zee ligt, en wordt als autonome republiek bestuurd door Rusland. De Krim-bewoners zijn pro-Russisch. De annexatie van 2014 wordt echter niet erkend door Oekraïne of de Europese Unie.

De regio’s die nu vooral in opspraak zijn, zijn de oostelijk Oekraïense, pro-Russische volksrepublieken, Donetsk en Loehansk (zie kaartje hierboven). Daar wordt sinds acht jaar gevochten door Oekraïners die de regio willen afscheiden. Zij worden gesteund door Rusland. Na een tijd afwachten wat de volgende stap van Russische president Poetin zou zijn, heeft hij inmiddels een ‘vredesmissie’ op de regio’s Donetsk en Loehansk afgestuurd. Dit deed hij deze week na een uitgebreide televisietoespraak waarbij hij de regio’s erkent als Russische Volksrepublieken. Hiermee wordt de Oekraïense soevereiniteit over de grondgebieden nu dus ook niet langer meer erkend door Poetin.

Maar hoe zit het verder tussen de twee landen, en wat kan de huidige situatie betekenen voor Nederland? Metro belde met historicus en Rusland-deskundige Marc Jansen.

1. Wat is de huidige situatie?

Jansen: „In 1991 viel de Sovjet-Unie uiteen. En sindsdien zijn er vijftien onafhankelijke staten, waarvan er inmiddels drie zowel in de Europese Unie als in de NAVO zitten. Rusland eist nu van de NAVO dat het niet nog meer voormalige Sovjetstaten op gaat nemen. Daarbij gaat het met name om Georgië en Oekraïne. Nu heeft Rusland een troepenmacht verzameld rond Oekraïne, van tussen de 150.000 en 200.000 soldaten. Bovendien heeft Rusland inmiddels de volksrepublieken Donetsk en Loehansk erkend als onafhankelijke staten. Je zou kunnen zeggen dat dat marionetten van Rusland zijn. En in 2014 heeft Rusland natuurlijk de Krim al geannexeerd.”

FM @DmytroKuleba: Ukraine insists that the time has come to impose tough sanctions against Russia for its illegal actions. pic.twitter.com/6WoXxTuidk

— MFA of Ukraine 🇺🇦 (@MFA_Ukraine) February 22, 2022

2. Waarom zijn er spanningen tussen deze twee landen?

„Rusland vindt eigenlijk dat Oekraïne niet een echt land is, dat recht heeft op onafhankelijkheid. Rusland eist hierbij allerlei gebieden op die ‘niet tot Oekraïne behoren’, volgens hen. Rusland heeft weliswaar allerlei verdragen ondertekend die een totaal andere richting uitwijzen, maar dat speelt op dit moment geen rol voor Rusland.”

3. Waarom valt Rusland Oekraïne nu binnen?

„Omdat Rusland vindt dat Oekraïne geen echt land is, willen ze gebied opeisen van Oekraïne. En daarbij wordt gewezen op de eeuwenoude banden tussen de twee landen. Dat heeft Poetin ook gedaan in zijn recente speech. Rusland beschouwt Kiev, de hoofdstad van Oekraïne, als de eerste hoofdstad van wat later Rusland is geworden. Dat was tussen de negende en dertiende eeuw een hoofdstad van de staat die toen ‘Rus’ werd genoemd, en dat is uitgegroeid tot het Russische Rijk en later Rusland. Simpel gezegd vindt Rusland dat Oekraïne bij hen hoort, en zijn ze het er niet mee eens dat Oekraïne bij de Europese Unie en NAVO wil horen. Daarom wil Rusland Oekraïne innemen, en vallen ze binnen.”

‘Rusland heeft weliswaar allerlei verdragen ondertekend die een totaal andere richting uitwijzen, maar dat speelt op dit moment geen rol voor het land’

4. Wat kunnen deze ontwikkelingen betekenen voor Nederland?

„Nederland heeft een aantal defensieve wapens aan Oekraïne geleverd, dus is Nederland in zekere betrokken. Bovendien zou de inname door Rusland van Oekraïne, Rusland veel sterker kunnen maken. Daarmee kan het machtsevenwicht in Europa verstoord worden. Dan zou de Europese Unie ook in het gedrang kunnen komen, want Rusland heeft eigenlijk ook zekere aanspraken op de Baltische Landen (Estland, Letland en Litouwen, red.), die al wel tot de Europese Unie én NAVO behoren. Daardoor zou het machtsevenwicht aanzienlijk kunnen worden verstoord. Een direct gevolg voor Nederland is dat het gas dat wij vanuit Rusland krijgen, veel duurder wordt. Daarmee kan onze gasprijs aanzienlijk oplopen, en dat wordt direct gemerkt in de portemonnee.”

5. Hoe nu verder?

„Tot nu toe heeft Rusland eigenlijk alleen maar de Oekraïense gebieden als Russische volksrepublieken erkend. En er zijn zogeheten ‘vredesmissies’, die in feite gewoon onderdelen zijn van het Russische leger, heen gestuurd. Maar het zou een andere zaak worden als de huidige grenzen van de volksrepublieken overschreden worden, maar daar lijkt het wel een beetje op. Omdat het hele Donbass, dat is de zuidoostelijke regio van Oekraïne, door Rusland wordt opgeëist. In dat geval betekent het dat dat voor directe confrontatie tussen het Russische en Oekraïense leger kunnen volgen, en dat zou op bloedvergieten kunnen uitlopen. Zowel voor de Oekraïners als de Russen.”

Lees ook: Partijen willen snel minder afhankelijk worden van Russisch gas.

Grote zorgen Oekraïners in Nederland: ‘Terug om leger te steunen’