Hendriëlle de Groot Binnenland 28 mrt 2025, 12:58

Leestijd: 4 minuten

De blijvende schade van de toeslagenaffaire: duizenden kinderen tussen wal en schip

Het is een van de grootste schandalen uit de Nederlandse geschieden, de toeslagenaffaire. De impact van de toeslagenaffaire op kinderen die uit huis zijn geplaatst, is groter dan ooit gedacht. Dat blijkt uit het rapport van de Commissie Toeslagen en Uithuisplaatsingen, dat 27 maart werd gepresenteerd.

De commissie onderzoekt hoe de desastreuze gevolgen van de kinderopvangtoeslagaffaire niet alleen gezinnen financieel verwoestten, maar ook leidden tot de uithuisplaatsing van meer dan duizend kinderen.

Beschuldiging van fraude zonder bewijs

De toeslagenaffaire begon allemaal met de terugvordering van ‘onterecht verstrekte’ kinderopvangtoeslagen. De Belastingdienst beschuldigde duizenden ouders van fraude, zonder bewijs. Zij werden gedwongen tot terugbetalingen die niet te overzien waren. Maar daar bleef het niet bij: ouders en hun kinderen werden financieel in het ravijn gestort. Nog dagelijks kampen zij met de gevolgen van dit schandaal. Veel toeslagenouders wachten nog steeds op de afhandeling, schreef Metro eerder. Maar dat kan wel jaren duren.

Opeenstapeling van problemen

Het gevolg van de toeslagenaffaire, was een opeenstapeling van problemen: tienduizenden euro’s aan schulden, gezinnen verloren zelfs hun huis, en ouders raakten in een diepe financiële en emotionele crisis. Wat veel mensen niet wisten, was dat deze problemen ook grote gevolgen hadden voor de kinderen van deze gezinnen. Veel kinderen werden uit huis geplaatst.

„De terugvordering zorgde voor een kettingreactie”, schrijft Mariëtte Hamer, voorzitter van de commissie. „Gezinnen die eerst relatief stabiel waren, werden plots geconfronteerd met een onhoudbare situatie. Dit vergrootte de kans op uithuisplaatsing van kinderen, vooral omdat de onderliggende problemen niet werden herkend.”

De onzichtbare slachtoffers van de toeslagenaffaire: kinderen

Het rapport legt pijnlijk bloot hoe deze financiële chaos en de daaropvolgende uithuisplaatsingen de kinderen van gedupeerden hebben beschadigd. Volgens de commissie werd bij de uithuisplaatsingen vaak geen gedegen analyse gemaakt van de onderliggende problemen, zoals armoede, stress of schulden. In plaats daarvan werden de kinderen als ‘probleemkinderen’ gezien, wat leidde tot een breuk in de relatie tussen ouders en kinderen.

„De gevolgen voor deze kinderen zijn enorm”, stelt de commissie. „Ze kampen met langdurige emotionele en psychische schade. De relaties met hun ouders zijn vaak onherstelbaar beschadigd, en velen hebben moeite om hun opleiding af te maken of hun talenten te ontwikkelen. Het vertrouwen in de overheid en de jeugdzorg is bij velen diep beschadigd.”

De commissie benadrukt dat de gevolgen van deze uithuisplaatsingen verder gaan dan de huidige generatie. Veel van deze kinderen zullen hun trauma’s meenemen in hun eigen ouderschap, wat kan leiden tot een vicieuze cirkel van lijden.

De schuldvraag: wat werd er niet gedaan?

De commissie heeft niet alleen gekeken naar de persoonlijke verhalen van de gedupeerden, maar ook naar de rol van de overheid en andere betrokken instanties. Wat blijkt, is dat de hulpverlening vaak onvoldoende was en de problemen niet goed werden geïdentificeerd. Professionele hulpverleners konden de oorzaken van de problemen, zoals armoede en schulden, niet goed inschatten, waardoor de situatie verergerde.

„Het was duidelijk dat er een tekort aan kennis en begrip was bij de hulpverleners”, schrijft de commissie. „De overheid had veel te weinig oog voor de onderliggende sociale en financiële problematiek. In plaats van te kijken naar de gezinsdynamiek, werd het beleid vooral gericht op controle en het voorkomen van fraude, zonder oog voor de menselijke kant.”

Herstel van toeslagenaffaire en herstelmaatregelen

De commissie roept de overheid op om de schade die is aangericht, te herstellen. In het rapport doet de commissie verschillende aanbevelingen. Ten eerste pleit de commissie voor een onafhankelijke erkenning voor de kinderen die uit huis zijn geplaatst. Deze erkenning moet gepaard gaan met financiële steun en praktische hulp, zodat de kinderen een kans krijgen op herstel en een beter toekomstperspectief.

Daarnaast stelt de commissie dat de jeugdzorg grondig herzien moet worden. Er moet meer focus komen op het gezin, en professionals moeten beter in staat zijn om de onderliggende problemen, zoals schulden en armoede, te herkennen. Door deze problemen op de juiste manier aan te pakken, kan het aantal uithuisplaatsingen in de toekomst aanzienlijk worden verminderd.

„Er is een cultuuromslag nodig”, zegt Hamer. „De overheid moet leren luisteren naar de mensen die het betreft. De focus moet liggen op samenwerking en het geven van regie aan ouders en kinderen.”

Erkenning en oproep tot actie

De toeslagenaffaire heeft het vertrouwen in de overheid diep beschadigd. De oproep van de commissie is dan ook duidelijk: herstel moet niet alleen financieel zijn, maar moet gepaard gaan met een breder besef van de menselijke impact van het beleid. „Het herstel van deze gezinnen zal tijd kosten, maar het begint met erkenning en een gezamenlijke inzet om te zorgen dat zoiets nooit meer gebeurt”, aldus de commissie.

De betrokken kinderen en ouders willen niet alleen dat hun verhalen gehoord worden, maar ook dat er concrete stappen worden gezet om de situatie voor toekomstige generaties te verbeteren. De commissie roept dan ook de politiek en betrokken instanties op om haar aanbevelingen serieus op te pakken en samen met gedupeerden te werken aan een betere toekomst.

Modaal salaris ruim 3400 euro, maar in sommige provincies ligt het bedrag hoger

Vandaag Inside-tafel over Loretta Schrijver: ‘Iedereen vond haar lief en leuk’

Reacties