Hendriëlle de Groot Binnenland Vandaag, 16:58

Leestijd: 4 minuten

Moet de leeftijdsgrens voor vapen omhoog? Verslavingspsychologen pleiten ervoor

In Nederland maken verslavingspsychologen zich grote zorgen over de snelle opkomst van vapen onder jongeren. Wat ooit werd gepresenteerd als een hulpmiddel om met roken te stoppen, is uitgegroeid tot een startpunt voor nicotineverslaving bij kinderen en tieners. Experts waarschuwen dat de trend steeds jongere generaties bereikt, met alle schadelijke gevolgen van dien. Het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) pleit voor een verhoging van de leeftijdsgrens, van 18 naar 21 jaar.

De verslavingszorg maakt zich grote zorgen om jongeren, die op steeds jongere leeftijd beginnen met vapen, soms al vanaf twaalf jaar. „Wat we zien is heel zorgwekkend”, vertelt dr. Peter Greeven, klinisch psycholoog en voorzitter van de sectie Verslavingspsychologie van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP). „De leeftijd waarop jongeren beginnen met vapen en roken, blijft dalen. Kinderen op de basisschool experimenteren al met vapes. Dat is schrikbarend, want hoe jonger je begint, hoe groter de kans op een langdurige verslaving.”

‘Met smaakjes als framboos of aardbei lijkt vapen ongevaarlijk’

Volgens Greeven heeft vapen een onschuldig imago gekregen. „Met smaakjes als framboos of aardbei lijkt het allemaal ongevaarlijk, en ze vinden het er vaak nog stoer uitzien ook. Jongeren denken dat vapen minder schadelijk is dan roken, maar niets is minder waar.” Psychologeninstituut NIP wil dan ook dat de leeftijd waarop het is toegestaan om een vape te kopen, wordt verhoogd van 18 naar 21 jaar. Al eerder voerden artsen campagne tegen vapen, omdat zij zich ernstig zorgen maken om de gezondheid van jongeren.

Gevaarlijke stoffen en hoge nicotinegehaltes

Vapes bevatten vaak gevaarlijke stoffen, waaronder hogere nicotineconcentraties dan reguliere sigaretten. Eén vape kan bijvoorbeeld tot zeshonderd pufjes bevatten, wat gelijkstaat aan vijf tot tien pakjes sigaretten. „Ongelooflijk hoe hoog die verhoudingen zijn”, benadrukt Greeven. „De schade is enorm. Naast nicotine zitten er metalen zoals lood in, die door het verbrandingsproces in de longen terechtkomen. Dit is schadelijk voor de gezondheid en vergroot de kans op ernstige longproblemen.”

Brein van jongeren is extra gevoelig voor verslaving

De impact van vapen op jonge hersenen is bijzonder zorgwekkend. „Het brein van jongeren is tot hun 25ste levensjaar extra gevoelig voor verslaving”, legt Greeven uit. „Nicotine is een krachtige stof, bijna net zo verslavend als heroïne of cocaïne. Het werkt direct in op het beloningssysteem in de hersenen, waardoor jongeren snel een constante behoefte ontwikkelen aan een extra pufje. Dat maakt vapen zo verslavend.”

Volgens Greeven is elk jaar dat jongeren later beginnen met vapen of roken winst: „Voor hun 21ste is de kans op verslaving veel groter, omdat hun neurologische paden nog gevormd worden. Als we dit niet aanpakken, creëren we een generatie die verslaafd is aan nicotine en andere schadelijke stoffen.”

Pleidooi voor leeftijdsverhoging tabaksproducten

Het NIP pleit voor een verhoging van de leeftijdsgrens voor tabaksproducten en vapes naar 21 jaar. Dit moet gepaard gaan met strengere controles, accijnsverhogingen en het beperken van verkooppunten. Ook zouden wegwerpvapes, die populair zijn onder jongeren, verboden moeten worden.

„Het gaat niet alleen om wetgeving”, zegt Greeven. „We moeten ook de norm veranderen. Net zoals de ‘NIX18’-campagne heeft bijgedragen aan een latere startleeftijd voor alcohol, moeten we jongeren bewustmaken van de risico’s van vapen.”

Daarnaast spelen ouders en scholen een cruciale rol. „Veel ouders denken dat vapen geen kwaad kan, omdat het niet ruikt zoals sigaretten. Maar het is verre van onschuldig”, waarschuwt Greeven. „Ouders en scholen moeten duidelijke grenzen stellen. Bijvoorbeeld door het gebruik van vapes op schoolpleinen volledig te verbieden en jongeren bewust te maken van de gevaren.”

Strengere regels voor vapes

Volgens Greeven moet de overheid het voorbeeld volgen van landen waar strengere regels gelden voor tabaksproducten en vapes. „Als we nu niet ingrijpen, raken we de controle kwijt. Jongeren kunnen alles online bestellen, inclusief illegale producten. Maar als we als samenleving duidelijk maken dat 21 jaar de norm is, kunnen we deze trend ombuigen.” Al eerder werd besloten om in te grijpen: zo werden vapes met een smaakje verboden. Toch had deze wetgeving niet afdoende effect: vapes met een smaakje zijn vaak toch nog te verkrijgen, al is het dan onderhands.

De urgentie is groot, benadrukt de verslavingspsycholoog: „We zien het gebruik van vapes overal toenemen. Zelfs op basisscholen komt het gebruik voor. Dat is onacceptabel. Vapen is geen ijslolly; het is een schadelijke en verslavende gewoonte die jongeren een leven lang kan achtervolgen.”

Een rookvrije en nicotinevrije generatie

Het uiteindelijke doel is een rookvrije generatie, waarin jongeren niet langer verslaafd raken aan nicotine. Greeven: „We moeten deze trend niet alleen stoppen, maar ook voorkomen dat een nieuwe jonge generatie weer nicotineverslaafd wordt. Het verhogen van de leeftijdsgrens naar 21 jaar is een belangrijke stap, maar het moet gepaard gaan met bewustwording en actie. Alleen dan kunnen we de gezondheid van veel jongeren beschermen.”

Experts waarschuwen: frisdrank maakt ons zieker dan we denken

Smaakjesverbod op vapes komt eraan, maar heeft dat wel zin?

Reacties