Hendriëlle de Groot Binnenland 3 jan 2025, 17:03

Leestijd: 3 minuten

Oekraïners moeten meebetalen aan opvang: ‘Bestaanszekerheid staat onder druk’

Sinds begin 2025 is gemeentelijke opvang van Oekraïners niet meer automatisch gratis. Wie een inkomen heeft, moet daar voortaan een eigen bijdrage voor betalen. Er is begrip voor de maatregel, maar er is ook angst voor geldproblemen onder Oekraïense vluchtelingen. Zo stelt een onderzoek van Hogeschool Inholland dat de bestaanszekerheid onder druk staat.

Vanaf 2025 zijn gemeenten verplicht om een eigen bijdrage te vragen aan Oekraïense vluchtelingen in de gemeentelijke opvang, die inkomsten uit werk hebben. Bovendien heeft het kabinet plannen om deze bijdrage in de toekomst te verhogen.

Onderzoek naar eigen bijdrage vluchtelingen uit Oekraïne

Hogeschool Inholland onderzocht hoe reëel de eigen bijdrage is voor deze doelgroep. De onderzoekers lieten 187 gevluchte Oekraïners een vragenlijst invullen. Daaruit komt het probleem naar voren dat armoede ook een probleem is voor mensen met een baan. Het onderzoek is niet representatief voor de gehele bevolkingsgroep, maar geeft wel een indruk van de problemen die er spelen.

Gezinnen met alleenstaande ouder zijn kwetsbaar

Van de deelnemers zit zo’n twintig procent onder de bijstandsgrens. Een derde van de ondervraagde Oekraïners in de gemeentelijke opvang heeft meer uitgaven dan inkomsten. Regelmatig is er onvoldoende geld om rond te komen. Met name Oekraïense gezinnen met een alleenstaande ouder zijn volgens de onderzoekers kwetsbaar.

De belangrijkste conclusie is dat een ‘aanzienlijk deel’ van de Oekraïense vluchtelingen kwetsbaar is, zelfs met inkomsten uit werk. Zo heeft een derde meer uitgaven dan inkomsten. De onderzoekers van Hogeschool Inholland vrezen dan ook dat veel gezinnen hierdoor hun bestaanszekerheid verliezen.

Zo’n 32 procent van de Oekraïense huishoudens kan de eindjes niet aan elkaar knopen, blijkt uit het onderzoek. Onder Nederlandse huishoudens ligt dit percentage met 17 procent aanzienlijk lager, schreef het overheidsonderzoekinstituut WODC vorig jaar op basis van CBS-cijfers.

Wat betalen de Oekraïners aan eigen bijdrage in de opvang?

Per volwassene wordt zo’n honderd euro per maand gevraagd, voor gas, water en elektriciteit. Als er wordt gekookt in de opvang, kan er tot 242 euro als bijdrage voor eten worden gevraagd. Gemeenten zijn niet verplicht om alle werkende Oekraïners om een bijdrage te vragen. Als iemands inkomen beneden een bepaald drempelbedrag valt, kunnen gemeenten er bijvoorbeeld van afzien.

De onderzoekers van Hogeschool Inholland riepen de gemeenten op om bij de eigen bijdrage rekening te houden met de kwetsbare positie van Oekraïners. Wat hen betreft, zijn de gemeenten aan zet om beleid te maken. „Zij hebben de vrijheid om een drempelbedrag te hanteren dat hoog genoeg is om bestaanszekerheid te garanderen. Zonder zo’n drempelbedrag zouden veel Oekraïense gezinnen door de ondergrens van bestaanszekerheid zakken en verliezen zij het vermogen om op eigen kracht te integreren in de Nederlandse samenleving”, is te lezen in het rapport.

Hoogte bedrag is niet eenduidig

Hoe hoog dat drempelbedrag moet zijn? Daarvoor is geen gouden richtlijn, erkent Hogeschool Inholland. Het zou ‘vreselijk moeilijk’ zijn om één standaardbedrag te hanteren, schrijft Binnenlands Bestuur. Gemeenten moeten namelijk rekening houden met de samenstelling van het gezin, de inkomsten uit werk, eventuele andere inkomsten en uitgaven. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) adviseert een percentage van 115 procent, dit betekent dat het inkomen minstens 115 procent moet zijn van de kosten die worden ingehouden, inclusief de eigen bijdrage.

„We vinden het redelijk dat Oekraïners met een baan wordt gevraagd om bij te dragen aan hun opvang. Asielzoekers die werk hebben, betalen ook mee aan hun opvang”, laat persvoorlichter Llolkje de Vries van VluchtelingenWerk Nederland weten, gevraagd naar hun standpunt inzake de eigen bijdrage voor vluchtelingen uit Oekraïne. „Het is belangrijk dat de bijdrage proportioneel is en dat er door gemeenten voldoende rekening gehouden wordt met de kwetsbare positie van Oekraïners in Nederland.”

Asielminister presenteert ‘strengste asielplannen ooit’: wat houdt dit in?

Socioloog benadrukt dat bevolking te hard groeit door migratie: ‘Niet arbeidsmigratie, maar asiel- en gezinsmigratie grootste reden’

Reacties