Hendriëlle de Groot Binnenland 16 sep 2024, 13:40

Leestijd: 4 minuten

Wat betekent ‘omvolking’ en waarom ligt die theorie zo gevoelig?

De afgelopen jaren duikt het begrip ‘omvolking’ steeds vaker op in de Nederlandse politiek. Dit begrip is erg omstreden. Wat houdt omvolking in en waarom ligt dit thema zo gevoelig?

Veel Nederlanders maken zich zorgen over de impact van migratie, ook als ze niet geloven in de omvolkingstheorie. De angst voor het verlies van cultuur en identiteit is een veel voorkomend gevoel, vooral in een tijd waarin globalisering en diversiteit toenemen. Het onderwerp omvolking leeft behoorlijk: Metro schreef al eerder dat 1 op de 6 Nederlanders in de omvolkingstheorie gelooft.

Oorspong van de term ‘omvolking’

Het woord ‘omvolking’ is een vertaling van het Duitse Umvolkung. Deze term werd in de jaren 30 van de vorige eeuw door de nazi’s geïntroduceerd. Zij waren voorstanders van ‘omvolking’ en wilden dat inheemse bewoners van veroverde gebieden Germaans werden. Dat hoopten ze te bereiken door in de Tweede Wereldoorlog de Joden uit te moorden en de Slavische volkeren ondergeschikt te maken en te verdrijven.

De omvolkingstheorie heeft haar wortels in extreemrechtse denkbeelden; deze complottheorieën kwamen op in Europa en Noord-Amerika. In de jaren rond 2010 werd het idee van een ‘grote vervanging’ populair, vooral door het boek Le Grand Remplacement van de Franse schrijver Renaud Camus. In zijn boek waarschuwt Camus voor wat hij ziet als de opzettelijke vervanging van de Europese bevolking door migranten, met name moslims.

Deze theorie bouwt voort op oudere racistische en nationalistische ideeën die suggereren dat bevolkingsveranderingen worden gestuurd door politieke elites om de bevolking te vervangen. Door de jaren heen is het concept van omvolking overgenomen door diverse extreemrechtse bewegingen, sociale media en online platforms. Via politieke partijen als PVV en FvD kreeg het voet aan de grond.

Wat betekent omvolking?

Omvolking draait om de angst dat de Nederlandse bevolking steeds meer zou worden ‘vervangen’ door migranten, vooral uit niet-westerse landen. Partijen zoals de PVV en Forum voor Democratie (FvD) gebruiken dit idee om kritiek te leveren op het immigratiebeleid. Ze waarschuwen voor een toekomst waarin de Nederlandse cultuur zou verdwijnen door de komst van migranten en roepen op tot maatregelen om dit tegen te gaan.

‘Vervanging’ en ‘islamisering’

De term ‘omvolking’ wordt de laatste jaren veel gebruikt, maar met andere bewoordingen wordt hetzelfde fenomeen aangegeven. Zo spreekt Thierry Baudet regelmatig over omvolking, al corrigeerde hij zichzelf later door het ‘vervanging’ te noemen, waarmee hij suggereert dat de politieke elite bewust migranten naar Nederland haalt om de oorspronkelijke bevolking te vervangen. Dit voedt de angst die bij sommige kiezers leeft, dat Nederland onherkenbaar zal veranderen. Geert Wilders gebruikt de term ‘omvolking’ minder expliciet, hij verzet zich tegen wat hij ‘islamisering’ noemt.

Klopt de omvolkingstheorie?

De vraag is of de omvolkingstheorie klopt, aangezien critici het afdoen als complottheorie. Volgens wetenschappers en onderzoekers is er onvoldoende bewijs voor de omvolkingstheorie. Volgens hen is migratie geen complot, maar een normaal verschijnsel, iets van alle tijden. Het is een complex verschijnsel waar meerdere oorzaken aan ten grondslag liggen, zoals armoede, oorlogen of werkgelegenheid. Zo zou migratie geen gepland proces zijn om bevolkingsgroepen te vervangen, maar veel meer een reactie op diverse omstandigheden, wereldwijd.

Gevolgen voor de samenleving

Ideeën die er in de samenleving leven over omvolking, kunnen flink wat gevoelens van onrust oproepen. Het kan bijdragen aan toenemende spanningen in de maatschappij. Daarnaast waarschuwen critici dat het idee van omvolking kan bijdragen aan angst en polarisatie in de samenleving. Negatieve gevoelens en belevingen over migranten worden versterkt, en mensen met een andere culturele achtergrond worden met minachting bekeken. Dat kan leiden tot nog verdere polarisatie en zelfs haat. Er ontstaat dan een groter gevoel van wij versus zij, waarbij migranten en mensen met een andere culturele achtergrond zich buitengesloten voelen.

Waarom ligt de term omvolking zo gevoelig?

Het idee van omvolking raakt aan fundamentele zorgen over identiteit, cultuur en samenleven. Veel mensen zijn bang dat hun manier van leven verandert door de komst van mensen met een andere taal, religie of cultuur. Tegelijk ligt het onderwerp gevoelig. Aan de ene kant zijn er groepen die zich buitengesloten voelen door deze angst, vooral migranten en mensen met een andere culturele achtergrond.

Het ligt ook gevoelig omdat het idee van omvolking herinneringen oproept uit het verleden, zoals racistische theorieën uit de tijd van de Tweede Wereldoorlog. In die tijd werden vergelijkbare ideeën om de vijandelijkheid aan te wakkeren tegen bepaalde bevolkingsgroepen. Daarom is het voor veel mensen verontrustend dat deze gedachten opnieuw opduiken in het politieke debat.

VVD’ers nemen afstand van uitspraken PVV’ers over omvolking, dit is er aan de hand

PVV’er Faber neemt afstand van ‘omvolking’, noemt term onjuist

Reacties