Erik Jonk Binnenland 19 jun 2024, 06:51

Leestijd: 7 minuten

Metro is 25, Mark Rutte reisde 14 jaar mee en zei toen: ‘Ik had eerder moeten stoppen’

Dat Metro nu 25 jaar bestaat, betekent natuurlijk 25 jaar nieuws. En in die kwart eeuw, ongelooflijk eigenlijk, stond één man meer dan de helft van die tijd aan het bewind van onze regering: Mark Rutte. In dit terugkijkartikel zetten we wat feiten uit de politiek nog eens op een rij, omdat dit onderwerp van belang is en was voor ons allemaal.

In ieder geval heeft iedereen altijd een mening over ‘de politiek’ (en over Mark Rutte, vooral op X, al helemaal). De 15,9 miljoen Nederlanders bij de start van Metro, tot aan de bijna 18 miljoen landgenoten anno nu.

In het kader van Metro‘s verjaardagsweek geven we trouwens ook een hoop prijzen weg, het overzicht vind je hier.

Metro, Mark Rutte en andere premiers

„Achteraf gezien had ik eerder moeten vertrekken…” Tja, dat zei Mark Rutte op 28 oktober echt, kort voor de Tweede Kamerverkiezingen die Geert Wilders met zijn PVV uiteindelijk won. De woorden sprak Rutte op de radio als demissionair premier van dat moment, nadat zijn kabinet Rutte IV in de zomer was gevallen. Maar goed, terug naar juni 1999, toen Metro voor het eerst op de stations verscheen en meneer Rutte nog Mark van Unilever was.

In al die 25 Metro-jaren heeft Nederland maar drie premiers gehad…

Bij start Metro was Wim Kok er nog

Deze Metro-schrijver had ‘Balkenende’ geraden als de vraag werd gesteld wie bij de start van Metro de premier van Nederland was. Fout. Wim Kok (PvdA) was namelijk bezig aan zijn tweede termijn. ‘Kok II’ bestond verder uit VVD en D66, startte in 1998 en hield stand tot april 2002. De bijnaam was Paars II.

Kok II haalde de eindstreep niet. Het kabinet viel door een NIOD-rapport over de rol van Dutchbat bij de val van Srebrenica.

Feitje: Job Cohen was staatssecretaris van Justitie. Op 1-1-2001 trad hij af om burgemeester van Amsterdam te worden. Deze datum viel gelijk met de verschrikkelijke cafébrand in Volendam.

Tijdperk Balkenende breekt aan

Ruim acht jaar lang hadden Metro en alle Nederlanders vervolgens te maken met Jan-Peter Balkenende (CDA). De Zeeuw uit Biezelinge trad in 2002 aan met direct een van de opvallendste kabinetten van de afgelopen kwart eeuw, namelijk die met LPF (Lijst Pim Fortuyn).

Kabinet Balkenende I, met LPF dus, VVD en CDA, was – laten we er niet omheen draaien – een zootje. Een zootje van slechts drie maanden plus nog een half jaar demissionair daaraan vastgeplakt.

Feitje, zeg maar feit: kort voor de Tweede Kamerverkiezingen waaruit Balkenende I voortkwam, werd LPF-lijsttrekker Pim Fortuyn op 6 mei 2002 vermoord. We zouden nooit weten hoe het politiek (met hem) zou zijn gelopen, als deze markante persoonlijkheid erbij was geweest.

Kabinet Balkenende II

Ondanks genoemd zootje, leidde Jan-Peter Balkenende vanaf mei 2003 ook Balkenende II (CDA / VVD / D66). Deze keer hield hij langer stand, tot de zomer van 2006. Dit kabinet staat onder meer bekend om een herziening van het zorgstelstel (afschaffing Ziekenfonds) en de eerste zending van militairen naar Uruzgan. Rita Verdonk voerde als minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie een inkomens- en taaltoets als voorwaarden in voor gezinshereniging.

Na 1130 dagen viel pas het doek door de Ayaan-crisis en de rol van minister Rita Verdonk (VVD) daarbij. Ayaan Hirsi Ali uit Somalië, toen ook VVD, was in 1995 tot Nederlander genaturaliseerd. Tv-programma Zembla kwam erachter dat Hirsi Ali het Nederlanderschap zou kunnen worden ontnomen, omdat zij destijds had gelogen over haar land van herkomst en een valse naam en geboortedatum had opgegeven. De D66-kamerfractie trok daarop de steun aan het kabinet in.

Feitje: Mark Rutte was al even geen Mark van Unilever meer, maar trad toe tot de landelijke politiek als staatssecretaris in zowel Balkenende I als II.

Balkenende en de VVD bleven elkaar trouw

In juli 2006 was het tijd voor kabinet Balkenende III. CDA en VVD gingen daarin samen en dus zonder D66 door. Het ging om een minderheidskabinet en was er maar acht maanden (zie feitje). De samenstelling lag in de lijn met Balkenende II en kreeg steun van LPF, ChristenUnie en SGP. Mark Rutte, daar is hij weer, was toen fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer.

Feitje: Balkenende III was een tussenoplossing op weg naar de Tweede Kamerverkiezingen die op 22 november werden gehouden. PvdA werd daarbij grootste met 33 zetels. Opvallend: SP scoorde destijds nog 25 zetels.

Kabinet Balkenende IV

PvdA was dan wel ‘de grootste’, ook het volgende kabinet kreeg de naam Balkenende. Van februari 2007 tot en met februari 2010 vormden CDA, PvdA en ChristenUnie het kabinet.

Balkenende IV staat onder meer bekend om ‘de veertig probleemwijken’, aangewezen door minister Ella Vogelaar. Er was een generaal pardon voor asielzoekers die al meer dan zes jaar in Nederland verbleven. Ook kwam er een rookverbod in de horeca. Dit kabinet viel over de besluitvorming rond de missie Uruzgan in Afghanistan. Jan-Peter Balkenende moest de val telefonisch aan koningin Beatrix melden, want zij was op skivakantie.

Feitje: nog voor het aantreden van Balkenende IV maakte de PVV bezwaar tegen een kabinet met mensen met een dubbele nationaliteit. Het ging daarbij om staatssecretaris van Justitie Nebahat Albayrak en staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Ahmed Aboutaleb. Laatstgenoemde vertrok tijdens deze kabinetsperiode om burgemeester van Rotterdam te worden.

En daar was hij dan, premier Mark Rutte

Metro bestond ondertussen ruim tien jaar, toen kabinet Rutte I in oktober 2010 aantrad (VVD, CDA, gedoogd door PVV) en Mark Rutte in ons (Metro-)leven kwam. Dat Rutte, toen 43 jaar, er tot op de dag van vandaag zou zijn, leek bij de start niet te gaan gebeuren. Het kabinet viel namelijk na anderhalf jaar. De val was terugkijkend best bijzonder. Na negatieve cijfers van het Centraal Planbureau (CPB) werd er besloten tot bezuinigingsonderhandelingen. Lang verhaal kort: de politici kwamen er met elkaar niet uit.

Feitje: een kabinet met daarin een gedoogpartij was nog niet eerder in de Nederlandse politiek voorgekomen.

Kabinet Rutte II

Het volgende kabinet met Mark Rutte (VVD, PvdA), regeerde veel langer: van november 2012 tot en met maart 2017. Het staat door de tweepartijenconstructie ook bekend om de naam kabinet Rutte-Asscher en ging die jaren voor het motto ‘bruggen slaan’. Dat bruggen slaan ging gestaag door tot er nieuwe verkiezingen moesten worden gehouden, want die zijn er voor de Tweede Kamer nu eenmaal om de vier jaar.

Feitje: sinds 1998 was dit eindelijk weer een kabinet dat de gehele parlementsperiode volmaakte. Rutte II was zelfs het langstzittende kabinet sinds de Tweede Wereldoorlog.

Ook Rutte III was er lang, tót de toeslagenaffaire

Het was na Rutte II niet heel gek dat er ook een Rutte III zou komen (2017 – 2021). De VVD won de verkiezingen namelijk ruim, héél ruim, en vormde toen een kabinet met CDA, D66 en ChristenUnie. Al duurde het nog 2,5 jaar, voor velen zal dit het ‘corona-kabinet’ zijn en de avonden van de corona-persconferenties van Mark Rutte en Hugo de Jonge. Er speelde natuurlijk wel meer, zoals de discussies over de gaswinning in Groningen en de gevolgen van aardbevingen daarbij.

Rutte III viel niet ‘om corona’, integendeel. Al kwam er later veel meer kritiek en vlogen complottheorieën ons om de oren, de aanpak van de regering werd over het algemeen gewaardeerd. Hoe vervelend ook. De politici moesten tenslotte beslissingen nemen over zaken die zij ook niet kenden. Rutte III viel echter, slechts twee maanden voor het einde van de rit, over de zogeheten toeslagenaffaire. Na een vernietigend rapport over de gang van zaken rond de Kinderopvangtoeslag, kon Mark Rutte niet anders dan het ontslag indienen aan koning Willem-Alexander.

Feitje: op 16 maart 2020 sprak Mark Rutte in z’n eentje ‘het volk’ via tv en radio toe. Dat deed hij op het moment dat het coronavirus echt in ons leven kwam. Het was voor het eerst sinds 1973 dat een minister-president van Nederland dat deed. In dat jaar was er sprake van een oliecrisis.

Afscheid met Rutte IV

We nemen binnenkort dan toch echt afscheid van Mark Rutte. Maar niet nadat we ook nog kabinet Rutte IV met VVD, D66, CDA en ChristenUnie hadden gehad. Ja, net als Rutte III dus. Anderhalf jaar lang (of kort), vanaf januari 2022, mocht het duren. Rutte en De Jonge, inmiddels onze woonminister, konden corona nog wel eindelijk uitzwaaien. Of nou ja, het is er nog, maar (strenge) maatregelen niet meer.

Niet dat Rutte IV het gemakkelijk had, want door Rusland / Oekraïne woedt er ‘opeens’ een oorlog op ons continent. En wat te denken van stikstof, asielzoekers? Op dat laatste thema viel dit vierde Rutte-kabinet ook. Onderhandelingen over dit moeilijke onderwerp liepen namelijk spaak.

Feitje: Metro gaat z’n 26ste jaar overmorgen tóch ook met Mark Rutte in. Hij is op dit moment namelijk nog altijd onze demissionair minister-president. Tenzij vandaag opeens kabinet (Dick) Schoof I wordt gepresenteerd, of kabinet Geert Wilders zo je wilt.

Wijsheden van 25-jarigen: volgens artsen moest Sarah leven met chronische pijn in de ziektewet, maar dat weigerde ze

Desinformatie, wantrouwen, AI: hoe zit het met de toekomst van journalistiek? Mediakenners delen hun visie

Reacties