Erik Jonk Binnenland 29 mei 2024, 10:15

Leestijd: 4 minuten

Van iets levenloos, leven maken: ‘Mijn rol is om voor God te spelen’, zegt onderzoeker in Op1

Kun je van iets levenloos leven maken? Of is dat een puur gevalletje van science fiction? Twee deskundigen denken van wel en krijgen 40 miljoen euro voor onderzoek. Zij vertelden er gisteravond over in talkshow Op1.

Eeuwig leven: mooi onderwerp op een verjaardag. Of al was het maar twintig jaartjes extra, ook fijn volgens velen. Bepaalde gewoontes kunnen je daarbij in elk geval helpen, schreef Metro al eerder. Het wordt veel serieuzer als we natuurkundige en universiteithoogleraar Cees Dekker en onderzoeker ethiek en biotechnologie Lotte Asveld aanhoren. Natuurlijk ging het in Op1 ook over premierskandidaat Dick Schoof, maar ‘van iets levenloos leven maken’ kwam daarna aan bod.

Direct vragen over leven maken

Leven maken roept meteen vragen op. Kan het wel? Is het ethisch wel verantwoord? Aan Cees Dekker en Lotte Asveld om vragen over de (toekomst)kwestie te beantwoorden. Zij hebben van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek namelijk maar liefst 40 miljoen euro gekregen om dit voor elkaar te krijgen. Vijf Nederlandse teams hebben samen zelfs 174 miljoen euro te besteden. Het doel van hun onderzoek, dat zeker tien jaar gaat duren: bekijken hoe leven ontstaat en zelf leven maken.

Cees Dekker vindt het bedrag van meer dan 2 euro per Nederlander ‘meer dan waard’: „We gaan echt een heel uniek project doen. De grens van levenloos naar leven, hoe bijzonder kan dat zijn?” Dekker denkt dat het mogelijk is. „Anders zou ik het niet gaan doen natuurlijk. Je moet je voorstellen wat de complexiteit is van leven. Als ik in ga zoemen op mijn vinger, dan vind je cellen en in die cellen zitten moleculen, krioelende duizenden moleculen. Maar één zo’n molecuul leeft niet, maar die moleculen samen maken de levende cel. Wij gaan onderzoeken in die tien jaar die voor ons ligt, met een team van 31 hoogleraren, hoe dat zit.”

Onderzoekers @Cees_Dekker krijgt een historisch grote zak geld voor onderzoek naar het ontstaan van het leven. “In cellen zitten duizenden moleculen. Een molecuul leeft niet, maar samen maken ze een levende cel. We gaan onderzoeken hoe dat zit.” #Op1 #EO pic.twitter.com/SeMybogkSA

— Op1 (@op1npo) May 28, 2024

Een van de allergrootste mysteries van de wetenschap

Simpel gezegd gaan de onderzoekers een soort nepcel vullen met moleculen en dat moet dan uiteindelijk leven worden. Dekker: „Een cel leeft en evolueert en de molecuul dus niet, ergens daar tussenin gebeurt het. Het is een van de allergrootste mysteries van de wetenschap, bedenk dat wel hè? Vier miljard jaar geleden is er leven ontstaan. We weten heel veel, maar hoe je gaat van die moleculen naar een cel: geen mens heeft een idee. We hopen met ons onderzoek een licht te kunnen werpen op die vraag.”

Op1-presentator Tijs van den Brink stelt dé vraag: „Stel dat het lukt, wat hebben we eraan?” Dekker: „Het doel van het onderzoek is, met al dat gemaak, om te begrijpen wat de bouwprincipes zijn van levenssystemen. Dus eigenlijk om meer te begrijpen hoe levende cellen werken.” Van den Brink: „Het is niet de bedoeling dat u straks lichaamsdelen kunt maken?” De natuurkundige: „Nee, we staan heel erg aan de basis van de moleculaire wereld. Het is echt gedreven uit fundamentele nieuwsgierigheid van hoe werkt het leven? Dat is belangrijk. Je moet bedenken dat alle ontdekkingen van fundamentele aard later een hele revolutie aan industriële toepassingen opleverden.”

Eerste ontdekkers van waar leven begint

Tijs van den Brinks collega Margje Fikse: „Maar dan worden u en uw team straks wereldberoemd. Dan bent u de eerste ooit die ontdekt waar het leven begint.” Dekker, wiens collega Lotte van Asveld zich vooral bezighoudt met de maatschappelijke consequenties en of we controle over het leven niet verliezen: „We zijn niet de enigen, maar we hebben in Nederland wel het voortouw genomen. Twintig jaar terug werd ik uitgelachen voor dit soort ideeën en tien jaar geleden zijn we begonnen met de eerste schreden op dit pad. Een beetje naïef, weet je hoe complex het is zo’n cel?”

Van den Brink haalt het geloof erbij: „Veel christenen zijn tegen abortus, die zeggen ‘dat is aan God, daar mag u niet aankomen’. U gaat nu leven scheppen.” Cees Dekker maakt een tussen-haakjes-gebaar: „Dat is eigenlijk mijn rol, om voor God te spelen, eerbiedig gezegd. Het leven is heel bijzonder en daar moeten wij op een bijzondere manier mee omgaan. Ik kan me voorstellen bij menselijke ethiek rond abortus en euthanasie dat dit soort overwegingen spelen. Maar ons onderzoek staat daar zeer, zeer ver van.”

Je kunt Op1 terugkijken via NPO Start.

Albert Verlinde ergerde zich aan Frans Timmermans: ‘Zuur toontje’

Batterij van je telefoon langer mee laten gaan? Deze feiten en fabels zijn er over opladen

Reacties