Hoe waarschijnlijk zijn nieuwe verkiezingen?
Sinds de Tweede Kamer-verkiezingen eind november, kabbelt de formatiesoap maar voort. Rooskleurig ziet het er nog steeds niet uit. Maar wat als PVV, BBB, VVD en NSC er echt niet uitkomen? Hoe groot is dan de kans dat er nieuwe verkiezingen komen?
De spanningen in de formatie liepen de laatste tijd hoog op. Zo liep Geert Wilders onlangs weg bij de onderhandelingen over migratie, het heetste hangijzer op dit moment.
Mocht het kwartet de formatie laten klappen, dan verwacht hoogleraar staatsrecht Wim Voermans niet dat er nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven. Dat zou namelijk een unicum zijn, stelt hij vandaag op de radio in Sven op 1.
Hoe werkt dat precies, met nieuwe verkiezingen?
Als er verkiezingen zijn geweest, zoals in november vorig jaar, moet er een nieuw kabinet komen. Maar wat als dat allemaal niet lukt? Wanneer zijn er dan nieuwe verkiezingen, als er niets gebeurt? „Automatisch pas in 2028. Dat staat in de Grondwet”, zegt Voermans.
Er kunnen alleen eerder verkiezingen komen als de Tweede Kamer wordt ontbonden. De enige die dat kan doen, is het huidige demissionair kabinet in samenspraak met de koning. In theorie zou het demissionair kabinet ook kunnen blijven zitten, maar: „Als het maar niet lukt om een kabinet voort te brengen, dan krijg je toch wel een griezelig lange periode met een demissionair kabinet.”
„Wat in ieder geval niet kan, is dat er in de Kamer wordt gestemd voor nieuwe verkiezingen”, legt Voermans uit. Het heeft dan bijvoorbeeld ook weinig zin als Geert Wilders om nieuwe verkiezingen roept. „Hij kan roepen wat hij wil, of een motie indienen. Maar dat een motie altijd uitgevoerd moet worden, is ook zo’n populair misverstand.”
Sinds 1868 heeft het kabinet de Kamer nooit twee keer ontbonden
Voermans denkt dat het kabinet de Kamer niet zomaar voor de tweede keer ontbindt. Dat is namelijk sinds 1868 niet meer voorgekomen. „Dit kabinet zal niet snel naar de noodrem grijpen van nog een keer verkiezingen binnen één jaar.”
Daarom acht hij de kans op nieuwe verkiezingen zeer onwaarschijnlijk. „Je gaat niet lichtvaardig verkiezingen uitschrijven als het even tegenzit. Dat kan gewoon niet. Kijk naar gemeentes en provincies. Daar bestaat tussentijdse ontbinding niet eens. Dat kennen we alleen in de Tweede Kamer en dat is een uiterste redmiddel. Dat gebruik je als één kabinet niet twee keer.”