Redactie Metro Binnenland 8 dec 2023, 14:59

Leestijd: 3 minuten

Onderzoek naar Nederlandse aanpak misbruik kerk: ‘Melding maken wordt ontmoedigd’

De Belgische documentaire Godvergeten liet op schrijnende wijze het misbruik omtrent de Katholieke Kerk zien. En dat maakte nogal wat los. Het Nederlands Dagblad onderzocht dit keer hoe het gesteld is met de Nederlandse meldingen omtrent misbruik en de kerk. En die aanpak schiet klaarblijkelijk tekort.

Godvergeten zorgde in België voor behoorlijk wat opschudding. In de film vertellen mannen en vrouwen over het seksueel misbruik dat plaatvond binnen internaten, jeugdinstellingen en kerkgemeenschappen met Rooms-Katholieke grondslag. En dat bleken heftige verhalen te zijn. Verhalen over priesters, paters en andere vertegenwoordigers van de kerk die zich vergrepen aan kinderen. De documentaire is inmiddels ook via NPO te bekijken.

Rooms-Katholiek Meldpunt voor Grensoverschrijdend Gedrag

Het onderwerp seksueel misbruik rondom de Katholieke Kerk is al lange tijd bekend. En ook het Nederlands Dagblad, wat een christelijke krant is, vond het tijd om de huidige Nederlandse situatie te bekijken. In Nederland is er namelijk het Rooms-Katholiek Meldpunt voor Grensoverschrijdend Gedrag, maar een melding maken van eventueel misbruik, blijkt niet zo eenvoudig. Volgens het ND wordt de telefoon meermaals niet opgenomen. En Mariéle Wulf, die werkt voor het Amerikaanse Centrum voor bescherming van kinderen en kwetsbare personen en het Nederlandse misbruikdossier goed kent, concludeert dat de website een melding ontmoedigt.

Medewerkers van het meldpunt bevestigen tegen de krant dat de website vernieuwd moet worden en dat een gepensioneerde meldpuntfunctionaris een hoop werkzaamheden vertraagde.

Misbruik binnen de kerk melden in Nederland

Door alle onthullingen omtrent de kerk en het misbruik, werden er de afgelopen jaren stappen ondernomen. Mede door voormalig politicus Wim Deetman (CDA). Zo moest de misbruikaanpak rondom de Katholieke Kerk in Nederland, na onderzoek van de commissie-Deetman (2010-2016), op de schop. Waaronder een vernieuwd meldpunt waar meldingen en officiële klachten mogelijk waren en waar een commissie van onafhankelijke deskundigen deze behandelden. Ook kwam er een gedragscode voor iedereen die pastoraal werk doet in de kerk en ook voor het Vaticaan kwamen meer regels.

Verschillende deskundigen namen de huidige aanpak van het Nederlandse meldpunt voor het ND onder de loep. En zij vallen allemaal over de meldingstermijn voor klachten. Misbruik moet namelijk binnen twee jaar nadat het heeft plaatsgevonden gemeld worden. Een termijn die volgens het kerkelijk recht niet gegrond is en de slachtoffers tekort doet. „We hebben zoveel gevallen gehad van mensen bij wie het misbruik helemaal verstopt zat in het geheugen en pas na twintig jaar weer bovenkwam”, aldus Astrid Kaptijn. Zij is hoogleraar kerkelijk recht en lid van de Franse katholieke onderzoekscommissie naar misbruik.

Geen anonieme melding en termijn van twee jaar

Kardinaal Wim Eijk, de spreekbuis van de Nederlandse bisschoppen, verdedigt de termijn. „Hoe langer een klacht geleden is, hoe moeilijker het wordt om datgene waarop de klacht betrekking heeft, te reconstrueren. Het menselijk geheugen kent zijn beperkingen. Bovendien kunnen de lokale situaties in de tussentijd sterk veranderen door overplaatsing en door benoeming van nieuwe mensen.”

Daarnaast blijkt dat anonieme meldingen weinig waard zijn bij het meldpunt. Ook als er meerdere anonieme meldingen richting één persoon klinken. Uit anonieme meldingen kan nooit een klachtenprocedure gestart worden. Wel kan een bisschop of hoge overste met zo’n persoon in gesprek gaan of er kan een feitenonderzoek volgen.

Klachten niet snel voor de commissie

Een telefoontje richting het meldpunt wordt dus niet altijd een klacht. Ineke Meulendijk, die sinds juni bij het meldpunt werkt, krijgt dagelijks telefoontjes. In 2022 werd er geen enkele klacht behandeld door de commissie. In 2021 was er één zitting en in 2020 waren dat er vijf.

Regels blijken ervoor te zorgen dat een klacht niet al snel voor een commissie verschijnt. Ook publicaties over de afhandeling van meldingen en klachten bleven uit.

Hoewel Wim Deetman het meldpunt als burgerlijke stichting inrichtte, trok de kerk in de laatste jaren meer zeggenschap naar zich toe. Onder meer de Raad van Toezicht van het meldpunt wordt door bisschoppen en oversten benoemd. Dat zijn momenteel drie mannelijke katholieke (oud)-burgemeesters. Volgens kardinaal Eijk zijn dat onafhankelijke leden.

Je kunt de documentaire Godvergeten zien via NPO Start.

Waar Is Mijn Erfenis-kijkers houden nare nasmaak over aan aflevering: ‘Vreselijke mensen op deze wereld’

Reacties