Erik Jonk Binnenland 8 dec 2023, 18:12

Leestijd: 9 minuten

Mark leefde een maand zonder zijn smartphone: ‘Keek er soms op voor ik goedemorgen zei tegen mijn vriendin’

Mark Nuyens viel dit najaar op met een lezerscolumn op deze website. Het ging over de maand november, waarin hij zijn eeuwige smartphone aan de kant zou gooien. Tijd om de 33-jarige Haarlemse webontwikkelaar te bellen. Hoe is het hem vergaan en wat doet dat met je?

Offline november heette de column van Mark Nuyens. Overigens had hij de smartphone-loze maand ook in november 2022 al volbracht. Het leverde na vele reacties inmiddels een speciale website op, met dezelfde naam als de column.

Vertrouwen op onze smartphone

We zijn steeds afhankelijker geworden van technologie en onze smartphone staat daarbij voorop. ‘Hebben we ooit stilgestaan bij hoezeer we vertrouwen op onze telefoons?’, vroeg Mark Nuyens zich af.

We vallen dan maar met de deur in huis: vertrouwen we te veel op onze smartphone? 

Nuyens: „Absoluut, ik denk dat de meesten van ons er tegenwoordig elke dag wel afhankelijk van zijn. Als ik het op mezelf betrek, stond ik met mijn smartphone op en ging ik er mee slapen. Pijnlijk om te realiseren, maar ik keek er soms nog eerder op dan dat ik goedemorgen zei tegen mijn vriendin.

Het is echter ook een enorm handig apparaat, dat maakt het zo moeilijk om ‘m weg te leggen. Als ik mijn smartphone pakte, behield ik voor mijn gevoel m’n voorsprong op informatie. Bovendien wilde ik niets missen van wat anderen te zeggen hadden. Het is voor iedereen persoonlijk, maar ik wilde ook en vooral geprikkeld worden. Het was een manier om me niet te vervelen.”

„Achteraf gezien vind ik al die doelen een beetje naïef, want er zijn meerdere manieren om ze te bereiken. De meeste mensen verwachten niet in één keer een antwoord. Als ze dat wel doen, dan bellen ze je wel. Geprikkeld worden? Ik kan ook een boek openslaan of iets anders doen wat ik leuk vind. Er zijn veel meer alternatieven die we eigenlijk niet meer overwegen, omdat de smartphone in ons leven zo gemakkelijk al die dingen heeft vervangen. De smartphone is een verraderlijk fenomeen dat er een beetje is ingeslopen.”

Het rotgevoel van ‘hé, waar is die smartphone?’

Wat was dan het moment dat je dacht: ik doe dat ding een maand weg? 

„Het was vorig jaar, maar niet één bepaald moment dat me heeft getriggerd. Het was meer een opeenstapeling van continu op m’n smartphone zitten. Als ik me verveelde, als ik me maar even slecht voelde, dan ging ik gelijk het nieuws checken.  Ik merkte dat vooral toen ik de telefoon vorig jaar november weglegde, zo’n rotgevoel van ‘hé, waar is die smartphone?’ Die helpt je dan even uit de brand en het maakt niet uit wat het is, als het mijn hoofd maar even kon vullen. Het voelde als afleiding, maar niet gezond. Toen dacht ik: waarom zou ik ‘m niet eens een maand wegleggen en kijken hoe dat gaat? Het was nog puur voor mezelf. Ik ging ook zeker anderen niet adviseren hetzelfde te doen, zonder te hebben ervaren of het überhaupt mogelijk was.

Aan het einde van die maand en ook afgelopen november voelde ik me zodanig goed, dat ik ook in december nog de ouderwetse telefoon gebruikte (Mark Nuyens had een Nokia met een fysieke SIM-kaart waarmee hij alleen kon bellen en sms’en, red.). Die simpele telefoon kostte serieus 18 euro.”

In de film Alles op Tafel gaat de smartphone tijdens het eten op tafel en móet je ieder bericht voorlezen

‘Sociale apps zijn niet het probleem’

Je gebruikte wel sociale apps op je laptop hè? Verklaar je nader…

„Dat klopt en leg ik graag uit, want ik heb daar heel veel reacties op gehad. Ik ben niet echt van de sociale media, maar gebruik wel apps als LlinkedIn, WhasApp, Signal en email uiteraard. Dat soort apps zijn in mijn ogen niet het probleem, omdat je er niet continu mee rondloopt. Natuurlijk zitten ze dan wel op mijn laptop, maar daar zit je niet steeds achter. Als ik dat wel deed, voltooide ik gewoon taken en sloot ik de computer vervolgens weer af. Op je smartphone blijf je maar meldingen ontvangen, waar je ook bent. Er zijn allerlei manieren om die uit te zetten, maar in de praktijk doe je dat dan weer niet.”

‘Apps niet per definitie slecht’

„Misschien klinkt het wat kortzichtig, maar na de alcoholvrije maand sober oktober, vond ik het wel gepast om te zeggen ‘bier is ook niet slecht, totdat je het elke dag drinkt’. Zo vind ik sociale apps niet per definitie slecht, maar als je elk uur móet kijken… dan denk ik dat de smartphone daar een leidende rol in speelt.”

Voor mensen die overwegen dit ook eens een maandje te doen, welke voordelen heb je ontdekt? 

„Het grootste voordeel voor mij persoonlijk is een hoop rust in mijn hoofd. Daaruit voortkomend kun je allerlei voordelen opnoemen. Doordat ik niet werd afgeleid, kon ik me beter concentreren op zaken, was ik meer aanwezig in een gesprek. Ik had niet meer het gevoel dat ik mijn smartphone moest checken of dat wat ik net had gecheckt, nog in mijn hoofd rondzweefde. Je bent veel meer betrokken in een moment, in plaats van dat je met een soort tweede wereld naast je leeft. Ik moet nog even dit, nog even dat, dat is er niet meer. Je hebt opeens alleen je eigen, fysieke wereld. Het is veel gemakkelijker om je dan te richten op hetgeen er voor je ligt. Door de rust in mijn hoofd kon ik als webontwikkelaar ook veel gemakkelijker nieuwe ideeën genereren. Simpelweg omdat ik niet steeds werd afgeleid. Ze zeggen weleens dat mensen kunnen multitasken, maar in de praktijk is dat niet helemaal waar. Mensen wisselen met de smartphone gewoon van taak en doen de dingen uiteindelijk minder efficiënt.”

Bankieren zonder smartphone héél omslachtig

En waar liep je tegenaan waarbij je dacht: die smartphone is toch wel verdomde handig? 

„Internetbankieren… Ik ben zelf ondernemer en iedereen heeft volgens mij weleens de neiging om z’n banksaldo te checken. Dat moest ik nu doen met dat apparaatje waarin je nogal omslachtig je pinpas moet steken. Vroeger had je geen alternatief, maar nu heb je dat wel. Ik durf te zeggen dat je saldo checken met het apparaatje twintig keer zo lang duurt als met je smartphone. Dat dwingt je echter ook wel weer om een beetje vooruit te denken en wat beter je financiële zaken te organiseren. Da’s dan weer een tegenargument.

Een ander nadeel dat ik duidelijk merkte, betrof het openbaar vervoer. En dan vooral het real time actuele informatie opzoeken. Daar zijn uiteraard voorzieningen voor, er zijn borden en je kunt het aan mensen vragen. Maar ik merkte dat het een stuk omslachtiger was. Dat gezegd hebbende: het kán wel. Veel mensen hebben qua reizen ook een routine van A naar B en weer terug en maken niet elke dag een andere reis. Maar zou ik een maand zonder smartphone in juli hebben gedaan als ik op vakantie naar Spanje was? Ik denk het niet, dat zou me een stap te ver gaan. November leek me een geschiktere maand om het uit te proberen.

Een derde nadeel is het navigeren, maar een tegenargument daarvan is dat ik in de auto niet werd afgeleid. Voor het rode stoplicht even berichten checken mag natuurlijk niet, maar ik deed het wel. Als ik nu voor het rode licht sta en iemand voor me trekt te laat op, weet ik zeker: ‘Sowieso smartphone!’ 100 procent, waar moet een bestuurder anders naar kijken?”

Er helemaal mee kappen

Lezers kunnen zeggen: ‘Leuk Mark, zo’n maand; maar nu zit je weer elf maanden op je smartphone’. Was helemaal stoppen denkbaar? 

„Ik heb er wel over nagedacht. De eerste vijf dagen van december snakte ik ook nog niet naar mijn smartphone. Een vriend zei tijdens de maand ‘dat ik wel naar 1 december zou uitkijken’. Dat was niet zo. Ik had aan het einde van de maand eerder een gevoel van ‘ik ben nu zover gekomen, waarom zou ik teruggaan?’ Het met andere verslavingen vergelijken wil ik het niet, maar hoe verder je komt, hoe beter het gaat. Mijn echte antwoord op dit moment: ja, ik denk dat ik het ga doen, maar dat ik mijn smartphone in de la houd. Ik wil de telefoon dan gebruiken voor die paar eerder besproken taken zoals internetbankieren. Het ding hééft nu eenmaal goede functies. Alle nadelen bij elkaar maken het alleen een stuk complexer. Wat mij betreft wordt mijn gebruik daarom selectiever.”

Je hebt de website Offline November opgezet. Wat kunnen mensen, die jouw actie misschien willen opvolgen, daarop vinden? 

„Daar zien lezers de voordelen die het heeft. Ik bespreek een aantal praktische oplossingen voor als je het niet gebruiken van je smartphone een maandje wil uitproberen, maar toch met mensen in contact wil blijven. Niet iedereen weet bijvoorbeeld dat je Signal en WhasApp ook op je laptop kunt downloaden. Als je dat niet weet, zullen velen volgens mij niet eens overwegen om mee te doen aan een maand zonder smartphone. Verder worden er een aantal vragen beantwoord. De website nuanceert het onderwerp een beetje, zowel praktisch als informatief.”

Een vloek of een zegen?

Tot slot een zwart-wit-vraag: is de smartphone nou een vloek, of is het een zegen? 

„Moeilijke vraag… Ik kan niet zeggen dat het een vloek is. Het is eerder een enorm handig apparaat met helaas een aantal nadelen waardoor je wordt afgeleid. Een vloek of een zegen, ik kan eerlijk gezegd moeilijk één van de twee kiezen. Ik denk wel dat wij als samenleving de verantwoordelijkheid hebben om er goed mee om te gaan in plaats van te wachten op regelgeving of eigen initiatieven van techbedrijven om ons te helpen. We kunnen ook eens naar onszelf en het smartphonegebruik kijken. Geen vloek dus, maar zeker ook niet altijd een zegen.”

Mark Nuyens schrijft ook een blog over technologie, in het bijzonder over de raakvlakken met onze samenleving, en over persoonlijke reflectie.

Filmhit De Tatta’s is terug, moet John Buijsman (70) straks weer opdraven voor tientallen selfies?

Raisa (34) begon met het dragen van een hoofddoek: ‘Een man viel mij aan op straat, hij bleef maar schreeuwen’

Je zou met kerst maar moeten werken in het ziekenhuis, al past dat prima in een kerstfilm: herrie in de nachtdienst

Reacties