Arno Gelder Binnenland 11 nov 2023, 18:03

Leestijd: 14 minuten

Nagenoeg blinde Daan de Kort (VVD): ‘Alle 150 Kamerleden hebben een beperking’

Vrij naar de jongensboekenheld Dik Trom: Daan de Kort, de nummer 24 op de lijst van de VVD, is een bijzonder Kamerlid en dat is-ie! De jonge liberaal (31) is nagenoeg blind, trad jarenlang op als DJ Braille en zet zich namens zijn partij nadrukkelijk in voor mensen met een beperking. Metro sprak met de ooit jongste VVD-wethouder van ons land. „Ik kon de rest van mijn leven een Wajong-uitkering krijgen. Ik zou er doodongelukkig van zijn geworden.”

Aan de vooravond van de verkiezingen op 22 november interviewt Metro zes politici met een bijzonder verhaal: van fractievoorzitter tot Kamerlid, van nieuwkomer tot kandidaat-premier.

In deze serie ook: Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA), Chris Stoffer (SGP), Annabel Nanninga (JA21), Lilian Marijnissen (SP) en Mona Keizer (BBB).

Verkiezingsbelofte Daan de Kort in Veldhoven

Daan de Kort mag zo nu en dan graag tegen de stroom inroeien. In een tijd dat ‘de autoluwe binnenstad’ het mantra is van menig progressief gemeentebestuur, wist hij zijn verkiezingsbelofte van gratis parkeren in het centrum van Veldhoven door de gemeenteraad te loodsen. Hij is er nog altijd trots op. „Omdat Veldhoven zo dicht tegen Eindhoven aan ligt, moet je onderscheidend zijn. Je wilt mensen naar jouw stad trekken. En dat is gelukt. Auto’s zijn nog altijd welkom.”

Typisch Daan, zeggen ze in Veldhoven. Toen hij daar nog deel uitmaakte van de fractie, kreeg hij steeds meer in zijn portefeuille. „Laat Daan dat maar doen, die pakt de wethouder wel even aan…”, grinnikten zijn fractiegenoten. Zijn achterban wist sowieso al dat Daan de Kort een doorzetter, een knokker is. Ambitieus is hij ook. Hij kwam op zijn 21ste in de raad met een voorkeurszetel, werd daarna fractievoorzitter en uiteindelijk wethouder van Economische Zaken, Sport en Onderwijs – de jongste VVD-wethouder van Nederland.

Brabantse vlag en PSV

In de Tweede Kamer – hij debuteerde bij de verkiezingen in 2021 in de VVD-fractie – behoort hij nog altijd tot de jonkies in het parlement. Als trotse Brabander wordt zijn werkkamer in het tijdelijke parlement in het voormalige ministerie van Buitenlandse Zaken gesierd door de rood wit geblokte vlag van de provincie en een shirt van PSV, zijn favoriete voetbalclub. De zithoek wordt gevormd door twee even statige als chique Chesterfield-fauteuils en dito bank – we zijn wel bij de VVD op bezoek, hè?

Daan de Kort onderscheidt zich niet alleen door zijn jeugdigheid van het modale vaderlandse Kamerlid (gemiddelde leeftijd in het parlement: 45 jaar) – ook door zijn visuele beperking is hij anders dan de andere 149 collega’s. Toch haast hij zich te zeggen dat alle 150 Kamerleden wat hem betreft een beperking hebben. „Ik meen het: iedereen heeft beperkingen en talenten. Mijn beperking is duidelijker aanwezig, maar ik kan vanwege mijn handicap weer beter horen en bezit ik over het algemeen over een beter geheugen.”

Daan de Kort is een begaafd spreker

Die laatste eigenschap is duidelijk hoorbaar als hij in de Kamer achter het spreekgestoelte staat. Anders dan menig tongstruikelend Kamerlid, dat zijn bijdrage hortend en stotend van papier leest, is hij een begaafd spreker die zichtbaar plezier heeft in het verbale handwerk van het debat. In zijn pak (dikwijls driedelig) en met zijn klassieke brilmontuur oogt hij als een stijlvol Brits parlementslid, dat mooi en flegmatiek uit de losse pols lijkt te oreren.

Daan de Kort: „Door mijn beperking doe ik alles uit mijn hoofd. Gedwongen, want ik zie nog voor 4 procent. Alleen contouren, geen gezichtstrekken. Aan de zijkant heb ik iets meer iets meer zicht. Daarom kan ik wel door de gangen van de Kamer lopen, ook omdat ik inmiddels de weg ken. Soms – op straat bij werkzaamheden of een oversteekplaats – gebruik ik mijn opvouwbare blindenstok.”

Van zijn beperking heeft hij in de Kamer soms zelfs voordeel. „Ik ben niet afgeleid door wat er om me heen gebeurt, ben volledig auditief gefocust. Bij een interruptie tijdens een debat krijg ik niks mee van mimiek of lichaamstaal van de spreker, maar ik maak net zoveel op uit de trilling en intonatie van een stem.”

Het debat is op zondag 19 november! Namens de @VVD neem ik deel. https://t.co/NcFTz3n90c

— Daan de Kort (@Daandekort92) November 5, 2023

De dag dat Daan de Kort blind werd

De datum van 15 maart 2008, vertelt hij, staat in zijn geheugen gegrift. Hij fietste die vrijdagochtend naar school, maar naarmate de dag vorderde, nam zijn gezichtsvermogen met het uur af. Het moet voor de 15-jarige een beangstigende ervaring zijn geweest. „De docent aardrijkskunde vroeg of ik een stukje wilde voorlezen in de klas – ik zag geen letter meer. Aan het eind van de dag ben ik met mijn fiets in de hand naar huis gewandeld, de omgeving gehuld in een complete waas. Met mijn vader ging ik naar de spoedeisende hulp. In eerste instantie werd gedacht aan tumoren, uiteindelijk bleek het een botziekte. Een deel van het bot rond de oogkas drukte de oogzenuw weg. Dat stuk been werd verwijderd, maar de kapotte zenuwen waren onherstelbaar beschadigd.”

„Aan mijn ogen zie je niks, mijn pupillen draaien nog. Mijn ogen zijn goed, maar het signaal naar de hersenen ontbreekt. Een paar maanden later was hetzelfde aan de hand met mijn gehoor. Ik ben van nature een ras-optimist, maar toen mijn gehoor ook dreigde weg te vallen, heb ik het wel moeilijk gehad. Wanhoop, ja. Wat moest ik? Gelukkig is doofheid me bespaard gebleven. Sterker: ik hoor inmiddels beter dan menigeen in de Kamer. Ik zeg altijd: ik ben een politicus die luistert.”

Letterlijk vallen en opstaan

Dankzij het ‘warme gezin’ waarin hij opgroeide is hij er naar eigen zeggen „verrassend goed uitgekomen”. Daan de Kort: „Pas jaren later realiseerde ik me hoe groot de impact was. Ik ben destijds in de overlevingsmodus gegaan, enorm bijgestaan door mijn ouders en mijn broertje Dirk. Mijn vader bracht en haalde me van school – met een vriendje reed ik soms op een tandem. Iedereen in mijn omgeving hielp me.”

„Het was ook een periode waarin je als jongen bezig was met meisjes, met voetbal. Dat veranderde natuurlijk. Het was letterlijk vallen en opstaan. Ik weet nog dat het sneeuwde en mijn moeder, ons mam zeggen wij, mij wilde wegbrengen naar school. Maar ik moest en zou te voet gaan. Op het tuinpad ging ik al keihard onderuit. Ik lachte mezelf hardop uit, stond op en ging door. Maar voor een moeder is dat natuurlijk heel naar om te zien.”

Lezen over economie en PSV

Aanvankelijk wilde hij net als zijn vader makelaar worden, maar zijn ’vroege maatschappelijke betrokkenheid’ won het. „Als menneke van 12 las ik altijd de krant, vooral economie en de sportpagina’s voor PSV.” Op de middelbare school was hij voorzitter van de leerlingenraad. Een docent stond hem met raad en daad bij tijdens zijn schooltijd toen hij brailletaal en de spraakcomputer nog niet machtig was. „Hij nam altijd de tijd voor mij en zei: ‘Daan, ik ken je nu een beetje, volgens mij moet je bestuurskunde gaan studeren’.”

View this post on Instagram

A post shared by Daan de Kort (@daandekort92)

Het werd inderdaad bestuurskunde. Daar liep Daan de Kort al snel tegen een maatschappij aan die bovenal is ingericht voor de valide mens, toegesneden op het grote gemiddelde. Waar iedereen standaard zijn studiemateriaal op tijd kreeg geleverd, daar wachtte De Kort tevergeefs op zijn lespakket. Hij liep geheel buiten zijn schuld ernstige studievertraging op. Als Kamerlid stelde hij er jaren later vragen over aan Robert Dijkgraaf, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Politiek talent Daan de Kort

Na zijn succesrijke carrière als politicus in Veldhoven liet de landelijke VVD haar oog vallen op het markante politieke talent. In 2021 kwam hij als 28ste op de kieslijst de Kamer in. Een van zijn eerste beleidsdaden was het opzetten van het Meldpunt Beperkt Toegang. Daan de Kort: „De overheid wordt steeds digitaler en die snelle ontwikkeling is lang niet altijd toegankelijk voor mensen met een beperking. Als consument kun je kiezen naar welke winkel je gaat, maar als inwoner kun je maar naar één belastingdienst en woon je maar in één gemeente.”

Loket voor blinden en slechtzienden

„Ik heb ook ervaren hoe complex sommige apps en websites voor mensen met een beperking in elkaar steken. Op de website beperkttoegang.nl, een digitaal meldpunt, krijgen we veel reacties die aantonen dat veel niet goed is geregeld. De aanbevelingen geven we door aan betreffende instanties, van de Belastingdienst tot een studentenhuisvestingsorganisatie als DUWO.”

Bovendien kwam er, mede op zijn initiatief, één loket voor blinden en slechtzienden voor het regelen van (werk)voorzieningen. Maar, zegt De Kort stellig, dat is iets anders dan pamperen. De ervaringsdeskundige denkt absoluut niet in termen als zielig en hulpbehoevend. Er zijn veel mensen met een beperking die heel goed in staat zijn om maatschappelijk te functioneren. Hij is er zelf het beste voorbeeld van. „Ik heb in de tweeëneenhalf jaar dat ik in de Kamer zit verschillende moties ingediend om mensen vanuit bijstand naar werk te krijgen. Ik geloof heilig in talenten van iedereen. Iedereen kan, hoe groot of klein ook, zijn steentje bijdragen. Ik denk dat te veel politieke partijen en instanties accepteren dat mensen met een beperking niks meer kunnen. En dat is niet goed voor samenleving en het individu.”

‘Nederland loopt achter’

„Wij lopen in Nederland achter op het gebied van inclusiviteit. Mijn vermoeden is dat onze verzorgingsstaat daar debet aan is. Wij hebben het altijd zo goed gehad dat we – overigens met de beste intenties – veel exclusief hebben gehouden in plaats van inclusief. Was je doof, dan ging je naar het doveninstituut. Als blinde belandde je in het blindeninstituut, als je een beperking had maar nog wel wat kon doen, kwam je in een beschutte werkplaats terecht. Dat kostte veel geld, maar dat hadden we dankzij de verzorgingsstaat. We moeten nu als land veel meer stappen zetten om het écht inclusief te krijgen.”

„Als mensen in de bijstand de juiste begeleiding en ondersteuning krijgen, kun je vaak met hen een traject voor een baan inzetten. Ik weet ook: dat zal niet altijd lukken, maar je hebt het in elk geval wel geprobeerd. Werk leidt tot sociale contacten en persoonlijke ontwikkeling, levensgeluk, een dagritme… Daarop heb ik in de Kamer wel een aantal zaken binnengehaald.”

Daan de Kort 100 procent afgekeurd

Ter illustratie: Daan de Kort was kersvers Kamerlid toen hij met collega’s op bezoek ging bij het UWV. ‘Zijn jullie hier vaker geweest?’, vroeg een lid van de Raad van Bestuur de parlementariërs belangstellend. Waarop Daan de Kort gevat antwoordde: „Jazeker, de laatste keer dat ik hier was, ben ik volledig afgekeurd.” Dat zat zo: hij werd door het UWV 80 tot 100 procent arbeidsongeschikt verklaard toen hij school verliet. Aldus kwam hij in de Wajong terecht.

„Ik was het er toen al mee oneens. Als je wordt afgekeurd, gebeurt dat ongetwijfeld met de beste intenties, maar ik pleit voor een talentindicatie. Kijk nou niet naar de arbeidsongeschiktheid van mensen, maar naar wat zij nog wél kunnen. Dat is een totaal andere benadering. Als je bij mij een standaardlijst van gebreken afvinkt… ja, dan kan ik weinig. Ik had ook mijn Wajong kunnen houden en voor de rest van m’n leven niks meer doen. Ik zou dood-on-ge-luk-kig zijn geweest. Maar ik heb de uitkering zelf stopgezet.”

Voetbal ‘kijken’ bij PSV

Daan de Kort laat zich in elk geval, zoals hij zelf bondig stelt, „niet beperken door zijn beperking”. En dus is hij geregeld in het stadion van ‘zijn’ PSV te vinden. Soms op de blindentribune, dan weer met vrienden elders in een vak. „Ik krijg op een koptelefoon een speciaal verslag van een blindencommentator. Hij geeft ook de beleving en de sfeer van in het stadion weer, met details over wat er op een spandoek staat en dat de scheidsrechter vandaag in het groen is gekleed. Tegenwoordig worden we weer verwend met goed voetbal, dat is de afgelopen vijf jaar wel anders geweest.” Lachend: „Ik heb helaas Dilan Yesilgöz, onze lijstrekker, hierover nog niet gesproken. Zij is een verklaarde Ajax-fan en dat wil ik haar nu toch even inwrijven…”

Humor en relativering heeft altijd in hem gezeten, ook, of misschien juist, op de momenten dat het tegenzat in het leven. Hij houdt van de typisch British humour. „Er is zeker humor in de Tweede Kamer maar er valt het meeste te lachen bij de VVD. Ik neem mijn werk uiterst serieus, maar mezelf niet te veel. We zijn allemaal passanten, hè?”

Quota zijn voor melk en niet voor mensen. Ik kijk liever naar de talenten van mensen dan naar het ✅ van een handicap. We moeten meer mensen met een beperking aan een baan helpen! ⁦@UWVnl⁩ #Krap pic.twitter.com/CU19gY89sr

— Daan de Kort (@Daandekort92) October 31, 2023

Op pad als DJ Braille

En over relativering gesproken: na zijn middelbare school ging Daan de Kort, muziekliefhebber, geregeld op pad als DJ Braille – een naam die op z’n zachtst gezegd zelfspot verraadt. „Ik dacht: ik maak van m’n kracht m’n handelsmerk.” Met Joost Eerdmans, voorman van JA21 in de Tweede Kamer, draait hij nog altijd op de laatste werkdag van de Kamer. „We heten dan DJ Jopie en DJ Braille.” De keuze voor discjockey was niet alleen ingegeven door zijn liefde voor muziek („van house tot seventies”), maar ook omdat hij zijn bijbaantje als vakkenvuller bij C1000 verloor als gevolg van zijn beperking. Bij Café van Lé in Veldhoven kon hij eindeloos oefenen om uiteindelijk zijn opwachting te maken op bruiloften en (bedrijfs)feesten. „Ik bediende de knoppen op de tast.”

Daan de Kort, de chauvinist

Hij noemt zichzelf een chauvinist. Daan de Kort is trots op Nederland, maar zijn hart klopt net wat sneller als hij richting Veldhoven spoort en hij het zangerige Brabants met zijn zachte g weer hoort. „Dat is thuis”, zegt hij. Een groot verschil met de hectische Randstad. „In Veldhoven groet je iedereen op straat. Als ik dat in Den Haag doe, kijken ze je aan alsof je gek bent. ‘Waar moet ik jou van kennen dan?’”

In Brabant ontmoette hij tijdens een bijeenkomst van de VVD-afdeling Breda zijn liefde Gidi Jaegers. „Ik hield en praatje en zij was parttime fractiemedewerker aldaar. Ik vond haar een leuke dame en klaarblijkelijk vond ze mij een leuke gast. Gidi kan overigens gewoon zien. Ja, hoe gaat zoiets met mijn visuele beperking. Bij zo’n eerste ontmoeting ga je op de energie van iemand af, al klinkt dat enigszins zweverig. Gidi is een spontane, energievolle en ondernemende vrouw, die in het dagelijks leven congresproducer is. En met een mooi figuur. Omdat ik wel contouren kan onderscheiden, had ik dat al gezien. We voelden beiden een klik.”

Verloving bij de Akropolis

„Ik ben erg blij dat ze mijn moeder nog heeft ontmoet. Die was toen al ziek, kanker. In december zocht ik met mijn moeder nog verlovingsringen uit. Ik had een weekend Athene geboekt om Gidi ten huwelijk te vragen. Toen overleed ons mam, ze was net 59. Ik twijfelde even om af te reizen, maar mijn vader en broer zeiden: ook als je het over drie maanden doet, is de pijn er niet minder om. We zijn gegaan. Ik ben bij de Acropolis, Gidi en ik houden beiden van geschiedenis, op één knie gegaan en heb de ring omgeschoven.”

View this post on Instagram

A post shared by Daan de Kort (@daandekort92)

„Zonder mijn moeder had ik mijn school, mijn studie niet afgerond. Laat staan dat ik nu hier had gezeten. Haar dood relativeerde voor mij het Haagse circus – je realiseert je wat écht belangrijk is. Ik ben makkelijker nee gaan zeggen. Als wethouder en Kamerlid krijg je zoveel verzoeken binnen om praatjes te houden en werkbezoeken te brengen… Ik kreeg overal energie van, was tachtig uur per week aan het werk. Toen mijn moeder ziek werd, heb ik een dag per week vrijgehouden om naar mijn ouders te gaan. Ik merkte dat ook bij ‘nee’ de wereld gewoon blijft ronddraaien.”

Hij staat op 22 november 24ste op de kieslijst van de VVD. „Bij de vorige verkiezingen stond ik op 28. Mijn doel was om in elk geval te stijgen. Ik wil graag door: ik beschouw het als super eervol. Het is niet alleen belangrijk om je regio te vertegenwoordigen, maar misschien nog meer de mensen met een beperking. Die zien zichzelf in Den Haag helaas te weinig gepresenteerd. Met het vertrek van Lucille Werner uit de Kamer ben ik de enige lid met een duidelijke beperking. En als ik straks de enige blijf, is dat niet zo mooi.”

Nieuw Sociaal Contract

De onweerstaanbare opkomst in de peilingen van Nieuw Sociaal Contract, de uitdijende Boer Burger Beweging… het wordt straks dringen op centrumrechts. „Het speelveld ligt wel open, ja”, peinst hij. „Maar wij willen de eerste vrouwelijke première leveren. Dilan is een powervrouw!” Hoe de nummer 24 zijn eigen kansen op een terugkeer in het parlement? Daan de Kort: „Ik ben slechtziend hè? Niet helderziend.”

Omtzigt en Timmermans zeggen RTL-debat af, Jetten en Marijnissen nemen hun plek in

Reacties