Arno Gelder Binnenland 9 nov 2023, 18:11

Leestijd: 13 minuten

Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA), bevlogen en bedreigd: ‘Ga ik nou wel iets zeggen of niet?’

Ze staat als spelverdeler nog elk weekend op de voetbalvelden in Nijmegen. Bovendien is ze hartstochtelijk liefhebber van hard- en metalrock, afgestudeerd filosofe en ze voelt zich als Kamerlid „zeer betrokken bij mensen die het minder hebben”. Lisa Westerveld (41) is de nummer vijf op de kandidatenlijst van GroenLinks-PvdA. „Het engagement heb ik van mijn moeder”, zegt ze.

Aan de vooravond van de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 22 november interviewt Metro zes politici met een bijzonder verhaal: van fractievoorzitter tot Kamerlid, van nieuwkomer tot kandidaat-premier.

In deze serie ook: Daan de Kort (VVD), Chris Stoffer (SGP), Annabel Nanninga (JA21), Lilian Marijnissen (SP) en Mona Keijzer (BBB).

Lisa Westerveld: Salvador Dali en Oranjeshirt

Haar werkkamer oogt als een gezellige uitdragerij – hier wordt gewerkt én geleefd. Aan de muur affiches van de Communistische Partij Nederland, de Politieke Partij Radicalen en de Pacifistisch Socialistische Partij, posters van de sterk ideologische partijen die (samen met de Evangelische Volkspartij) in 1990 opgingen in GroenLinks.

Aan de andere wand een bescheiden reproductie van De verzoeking van Sint Antonius, het fameuze surrealistische doek van Salvador Dali. Tegen de muur staat een ingelijst Oranjeshirt, gesigneerd door de toenmalige bondscoaches van het vrouwen- en mannenteam, Sarina Wiegman en Frank de Boer. Dat collectors-item verraadt de vrijetijdspassie van Lisa Westerveld: voetbal. Maar daarover straks meer.

‘Nooit in m’n oude kloffie’

„Ik ben hier zo’n beetje de helft van mijn tijd”, zegt ze, wijzend op de pumps in de hoek en de gekleurde jasjes aan de kapstok. „Het liefst loop ik rond op sneakers. Ik draag nu een t-shirtje en een trui, maar als ik naar de plenaire zaal van de Kamer moet, schiet ik in mijn schoenen en gaat er een jasje aan. Ik ga nooit in mijn oude kloffie. Je krijgt daar opmerkingen over, er wordt standaard wat van gezegd. Maar belangrijker: het leidt dus kennelijk af van wat je wilt gaan zeggen.”

Tweedehands japon

Lisa Westerveld is het type practise what you preach. Op Prinsjesdag, als nagenoeg alle vrouwelijke leden van beide Kamers zich in fraaie jurken met dito hoofddeksels steken, verschijnt zij in een tweedehands japon. Editie 2023 droeg ze een uiterst elegante blauwe robe en poseerde ze op sociale media met haar jongste broer, die haar vergezelde.

„De jurk is van Marktplaats”, zegt ze. „Mijn moeder heeft er van onderen een stukje afgehaald. Ik leende er ook weleens een van mijn zusje, die heeft dezelfde maat. Natuurlijk ben ik er op Prinsjesdag bij – het is tenslotte een verenigde vergadering van de Staten Generaal. Maar het voelt ongemakkelijk om in splinternieuwe, dure kleding te gaan in een tijd dat armoede en bestaanszekerheid zulke grote thema’s zijn.”

View this post on Instagram

A post shared by Lisa Westerveld (@lisa_westerveld)

Lisa Westerveld zit sinds 2017 in de Kamer voor GroenLinks. Ze is de koningin van de voorkeurstemmen, die haar niet alleen in 2017, maar ook in 2021 in het parlement brachten. Ze weet zich gesteund door een hechte achterban, want op jonge leeftijd had ze er al een politiek leven opzitten: bestuurslid van de Nijmeegse studentenvakbond AKKU (alweer een poster op haar kamer herinnert aan die tijd vol idealen en activisme), voorzitter van de Landelijke Studentenbond, gemeenteraadslid in Nijmegen en nu Tweede Kamerlid voor GroenLinks-PvdA.

Gezaghebbend Kamerlid Lisa Westerveld

Bij de communisten zou ze vroeger tot de ‘gestaalde kaders’ worden gerekend. Maar Lisa Westerveld is geen geharde partij-apparatsjik. Komt het door haar postuur, frêle en klein van stuk? Of haar optimistische verteltrant? Haar afkeer van dogma’s en het geloof in het goede van de mens? Binnen GroenLinks-PvdA, maar evenzeer bij concurrerende partijen, geldt ze als gezaghebbend op met name de terreinen onderwijs, jeugdzorg, GGZ en gehandicaptenbeleid. Waarbij ze het, zoals ze zelf formuleert, altijd opneemt voor de zwakkeren in de samenleving.

Van wie ze dat heeft? „Van mijn moeder”, zegt ze gedecideerd. „Ik dank mijn engagement aan haar. Mijn moeder doet ongelooflijk veel vrijwilligerswerk – mijn beide ouders zijn altijd begaan met anderen. Het zijn geen GroenLinksers, maar zij praktiseren in hun dagelijkse bestaan de boodschap van de Bijbel: heb uw naaste lief. Maar ook het goed rentmeesterschap, de aarde behoort niet tot jou. Ons werd geleerd geen blikjes in de berm te gooien. En afval te scheiden.”

Geen voetbal op zondag

We gaan terug naar de jaren tachtig en negentig, naar het platteland in Lintelo (gemeente Aalten) in de Achterhoek waar Lisa Westerveld opgroeide, de oudste van vijf kinderen. De opvoeding was stevig in religie verankerd. „Ik kom uit een echt christelijk gezin. Mijn ouders stemden de RPF, de Reformatorisch Politieke Federatie en later ChristenUnie. De kerk speelde thuis een belangrijke rol. Bidden voor het eten, op zondag twee keer naar de kerk. Catechisatie en liever niet naar de tienerdisco. En geen voetbal op zondag. Mijn vader was ook diaken.”

View this post on Instagram

A post shared by Lisa Westerveld (@lisa_westerveld)

Ze ervoer die aspecten van haar jeugd als ‘verstikkend.’ Lisa Westerveld: „Ik spreek daar nu veel met mijn ouders over. Als je als kind niet naar de tienerdisco mag en de rest van je klas wel, mis je als opgroeiende puber dingen. In de loop van de jaren is het gesprek daarover steeds beter geworden, maar ik gooide destijds m’n kont tegen de krib. Ik snap de worsteling van mijn ouders vanuit hun gedachte de kinderen te beschermen. Maar – ik wilde ook naar de kroeg, naar bandjes kijken. Na de middelbare school zorgde dat voor spanningen, maar het is in de loop der jaren allemaal goed gekomen.”

Lisa Westerveld over geloven

Is ze zelf gelovig? Peinzend: „Ik zeg altijd ja, maar ik vind het tegelijk een van de moeilijkste vragen. Geloof moet voor mij gaan over het kunnen stellen van vragen en het voeren van een open gesprek. Die zoektocht vind ik belangrijker dan een overtuiging. Als je ergens rotsvast van overtuigd bent, kun je niet meer leren. Vaak wordt het geloof gebruikt als een excuus dat bepaalde dingen niet van God mogen. Er worden daarbij de vreselijkste dingen gedaan uit naam van het geloof. Het ontslaat mensen van hun eigen verantwoordelijkheid en verplichting om op zoek te gaan, jezelf te verbeteren en om na te denken over wat nou het goede is. Die twijfel die heb ik altijd gehad en dat is voor een politicus een heel goede eigenschap.”

Lisa Westerveld houdt van aanpakken, een (gereformeerde) deugd. Werken werd van jongs af aan in huize Westerveld gestimuleerd. „Mijn ouders hadden het niet breed. Mijn vader werkte in een metaalfabriek, mijn moeder zorgde voor de kinderen. Tegenwoordig maakt ze schoon in een tehuis voor mensen met een verstandelijke beperking. Ik hielp mijn grootouders vaak op de boerderij. Mijn ene opa en oma hielden kippen, mijn andere grootouders hadden een melkveehouderij.”

„In de legbatterij van opa werden de eieren nog met de hand uitgehaald, drie keer per dag. Natuurlijk zag ik vijf kippen per hokje met kale nekken die na een paar maanden na de slachterij gingen. Dat maakte indruk op me, het ging er bepaald niet zachtzinnig aan toe. Maar tegelijkertijd neem ik het altijd voor mijn opa op. Hij moest wel een gezin onderhouden.”
Tijdens haar laatste jaar op school had ze een vakantiebaantje bij Wunderland Kalkar, vlak over de grens in Duitsland. Daar, in het attractiepark van de Nederlandse ondernemer Henny van der Most, kon ze vaak 15, 16 uur per dag in de horeca werken. Kassa! Maar er waren altijd ‘handjes nodig’ op het platteland waar haar jeugd lag. Bloembollen pellen, lelies ‘koppen’, prei poten… „Ik heb het allemaal gedaan.”

Fanatiek voetballer

In haar werkkamer getuigt een paar voetbalschoenen ook van haar liefde voor voetbal. Hoe die passie wortel heeft geschoten, is nog altijd een compleet raadsel in de familie. Hoegenaamd niemand binnen het gezin toont ook maar enige belangstelling voor de volkssport. „Voetballen deed ik al op de lagere school”, zegt Lisa Westerveld. „Altijd met de jongens.” Ze mocht op een club toen ze 10 werd, oud genoeg om alleen te fietsen naar de Aaltense Zaterdag Sport Vereniging. Daar begon ze in de E’tjes, tussen de jongens en een paar meiden.

„Op mijn 15e ging ik al naar de senioren. Maar ho, ik ben niet getalenteerd hè? Wel heel fanatiek.” Nu speelt ze in Nijmegen, haar woonplaats, maar ze doet het deze weken even wat rustiger aan. Door de nakende verkiezingen en alle Kamerdebatten tot die tijd, is het niet altijd mogelijk om twee keer per week te trainen. In het veld typeert ze zichzelf als ‘een werker’. Lisa Westerveld: „Totaal niet technisch en sierlijk. Maar wel altijd met het vertrouwen dat het ons gaat lukken. Ik ben van de opbouwende kritiek, klaag ook nooit tegen de scheids.” Het is valse bescheidenheid: als 12-jarige maakte ze deel uit van de Gelderse meisjesselectie.

Lisa Westerveld en bombastische muziek

Behalve voetbal – ze is geregeld bezoeker van de Oranjevrouwen – is Lisa Westerveld in haar vrije tijd een fervente fan van muziek, in het bijzonder hardrock- en metal. „Ik houd enorm van bombastische muziek. Zet een klassiek orkest en koor op een podium, gecombineerd met een metalband als de Noorse formatie Dimmu Borgir, en ik ben verkocht.”

Na 5 jaar spat de liefde voor kamperen nog steeds van het gezicht van @peterkwint ❤️🏕#ZwarteCross pic.twitter.com/UueC7mxsXd

— Lisa Westerveld 🌱 (@Lisawesterveld) July 14, 2022

Het theatrale en niet minder oorverdovende genre staat haaks op haar opvoeding, die althans muzikaal was gedrenkt in geestelijk gezang en psalmen. Toen haar broertje een keer thuis kwam met een cd van Metallica was ze evenwel verkocht. „Soms ontdek je iets en gaat er wereld voor je open. Dat was dit.” Ze wist ooit haar moeder zover te krijgen om mee te gaan naar een concert van de Ierse metalband Primordal. Nu slaapt Lisa Westerveld steevast ‘de halve zomer in een tentje op festivals’. Elk jaar op het openluchtfestival Zwarte Cross nabij Lichtenvoorde vormt ze met de voormalige Kamerleden Peter Kwint (SP) en Daan de Neef (ex-VVD) een dj collectief dat punkrock en metal uitbundig met de bezoekers viert.

Single Lisa Westerveld

Op die momenten haalt ze naar eigen zeggen haar geluk uit „ontzettend fijne vrienden bij wie ik altijd terecht kan”. Lisa Westerveld is single. „Het is zo gelopen. Ik heb geregeld relaties gehad, maar ben nooit op zoek gegaan naar iemand om altijd bij me te hebben. Ik kan het heel goed met mezelf vinden, vind het door het drukke Kamerwerk vaak fijn om thuis niet omringd te zijn met mensen. Maar ik weet niet wat er op mijn pad komt – ik ben sowieso niet een type dat lang vooruit blikt.”

‘Mijn ouders stemmen op mij’

Bij de komende verkiezingen staat ze voor GroenLinks/PvdA op een hoge vijfde plek – een onmiskenbare waardering voor haar Tweede Kamerwerk de afgelopen jaren. Was de keuze voor de GroenLinks destijds een teleurstelling voor haar ouders? „Ze hoopten dat ik mij bij een christelijke partij zou aansluiten… Maar ik weet dat ze trots zijn, al zullen ze dat niet makkelijk zeggen. Ze hebben wél op mij gestemd. Dat vind ik het allermooiste dat je als ouder kunt doen.

De rode draad in mijn werk is dat ik het opneem voor mensen die het minder hebben. Dat zit er bij mij nou eenmaal in. In 2017 stelde ik me kandidaat voor GroenLinks omdat ik vond dat de partij te weinig deed aan onderwijs – begrijpelijk, de fractie met vier mensen was bescheiden. Ik wilde graag de portefeuille onderwijs. Prima, zei Jesse Klaver, maar dan wil ik dat je ook kinderopvang en jeugdzorg erbij pakt. Het gaat over hetzelfde kind, alleen is het beleid over drie verschillende ministeries verdeeld.”

Praten met mensen van vlees en bloed

Politieke vrienden en vijanden roemen haar dossierkennis. Die heeft ze niet geabsorbeerd ‘door me vijf dagen per week te begraven in de stukken’, maar door met mensen van vlees en bloed in gesprek te gaan. Om er zelf van te leren, maar vooral om mensen een stem te geven, zegt ze. „Kwetsbare mensen worden niet gehoord – zij hebben het al druk genoeg met overleven en hebben de energie niet om te bedenken hoe je Kamerleden kunt bereiken. Als je niet eens het eind van de maand haalt, kun je geen treinkaartje kopen. De politiek kent een heel grote blinde vlek voor deze groepen mensen. Voor hen wil ik er zijn.”

View this post on Instagram

A post shared by Lisa Westerveld (@lisa_westerveld)

Ondermijning democratie

In 2010 studeerde Lisa Westerveld af op de politieke filosofie van de Oostenrijks-Brits-Joodse filosoof Karl Popper (1902-1994), in het bijzonder zijn standaardwerk The Open Society and its enemies – De open samenleving en haar vijanden. Popper schreef het boek tijdens de Tweede Wereldoorlog toen hij al was gevlucht uit Nazi-Duitsland, dat zijn vaderland Oostenrijk in 1938 annexeerde.

„Zijn inzichten zijn actueler dan ooit”, stelt Lisa Westerveld. „Wij denken in de regel dat de vijanden van de democratie van buiten komen, maar Popper beschrijft hoe de democratie ook van binnenuit ontwricht kan raken en kan worden ondermijnd.”
Het verontrust haar dat in ons land zelfs Kamerleden de democratie steeds meer uithollen. „Door de plenaire zaal te gebruiken als plek om filmpjes van jezelf op te nemen in plaats van je stukken goed te lezen en een open debat met elkaar te voeren. De extreemrechtse partijen in het parlement maken zich daar vaak schuldig aan: het verspreiden van aantoonbare desinformatie, door anderen zwart te maken, mensen tegen elkaar op te zetten en de democratie te attaqueren. Natuurlijk mag je vertellen waar je eigen partij voor staat en uiteraard mag je een andere partij aanvallen. Maar wel met inhoud.”

Bedreigingen Lisa Westerveld

Als Forum voor Democratie in haar ogen zaken debiteert die in haar ogen ‘niet door de beugel kunnen’ staat ze letterlijk op om zich naar de interruptiemicrofoon te spoeden. Maar, verzucht ze, die normale democratische handeling heeft wel een prijs. „Omdat Forum die filmpjes met opruiende teksten op social media zet, word ik de dagen erna belaagd door berichten met denigrerende reacties, soms louter seksistisch van toon of gewoon met ronduit bedreigingen.”

„De worsteling blijft: ga ik nou wel iets zeggen of niet…? En: moet je er aandacht aan geven of dat circus doodzwijgen? Hoe vaker je er op in gaat, hoe meer zij zich verkneukelen. Daar hebben we nog niet een goed antwoord op. Ik ook niet. Hoewel ik denk dat mensen er inmiddels wel doorheen prikken. Soms zeg ik in de wandelgangen tegen Kamerleden van Forum: ‘Weet je eigenlijk wel wat de consequenties zijn, ook voor Kamerleden?’ Maar zij vinden dat ze hun werk doen: mensen waarschuwen.”

Nederlanders vertegenwoordigen

Volksvertegenwoordiger op welk niveau ook, vindt ze, is ‘een prachtfunctie’ die met grote verantwoordelijkheden komt. „Politici worden soms met de nek aangekeken, maar als ik om me heen kijk naar alles wat mijn collega’s, óók van andere partijen doen… Die werken heel hard en geloven in wat ze doen: naar beste eer en geweten Nederlanders vertegenwoordigen. En kijk eens naar de mensen in gemeenteraden en Provinciale Staten vaak onder moeilijke omstandigheden hun werk doen.

„Soms vragen jongeren aan me: ‘Hoe word ik lid van de Tweede Kamer?’ Ik zeg dan: ga eerst eens op bezoek bij de gemeenteraad in je eigen woonplaats. Misschien moet je jezelf kandidaat stellen. Meer dan ooit moeten wij allemaal in onze democratie investeren.”

Kamerlid Habtamu de Hoop: ‘Voor applaus hoef je niet in de politiek te gaan’

Reacties