Arno Gelder Binnenland 17 nov 2023, 18:12

Leestijd: 14 minuten

Lilian Marijnissen (SP): ‘Den Haag is losgezongen van de realiteit, politici wereldvreemd’

Lilian Marijnissen (38) is in de Tweede Kamer net zo fanatiek als in Vak O bij Feyenoord, haar club. De politiek leider van de Socialistische Partij: „Als ik sommige politici hoor praten, vind ik dat volstrekt wereldvreemd. SP’ers zijn altijd onder de mensen en weten wat er leeft.”

Aan de vooravond van de verkiezingen op 22 november interviewt Metro zes politici met een bijzonder verhaal: van fractievoorzitter tot Kamerlid, van nieuwkomer tot kandidaat-premier.

In deze serie ook: Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA), Daan de Kort  (VVD), Chris Stoffer (SGP), Annabel Nanninga (JA21) en Mona Keijzer (BBB).

Lilian Marijnissen in het Torentje

Het eerste wat ze zou doen als ze in ooit het Torentje belandt? „De Feyenoord-vlag ophangen”, schatert Lilian Marijnissen. Dan, ernstig: „Met stip op één staat de armoedebestrijding onder kinderen. Ik was eens in Rotterdam bij Johan de Boterhammenman, een heel mooi en lief mens. Hij smeert al heel lang botterhammetjes voor kinderen die ’s ochtends zonder ontbijt naar school gaan. Het aantal scholen in Rotterdam-Zuid waar hij langs moet rijden, groeit. Linksom of rechtsom, wat je politieke kleur ook is… Het is onacceptabel dat één op de vier kinderen in de grote steden de dag met een lege maag begint.”

„Ik reikte aan Johan de Gouden Roeispaan uit, een prijs van de SP die is bedoeld voor mensen die tegen de stroom inroeien en een voorbeeld zijn voor de samenleving. Johan is een enorme kerel met zó’n hartje. Hij was in tranen toen hij de prijs kreeg. Maar dat dit in een zo’n rijk land als Nederland nodig is…”

Tien Feyenoordshirts

Lilian Marijnissen is nu zes jaar partijleider van de SP. Op haar 17e stond ze reeds op de kieslijst van de partij in haar geboorteplaats Oss. Ze kreeg zoveel voorkeursstemmen dat ze in de gemeenteraad kwam. Intussen studeerde ze politicologie in Nijmegen en werkte daarna bij onder meer de FNV. In de Tweede Kamer geldt ze als een scherp debater en bovenal uiterst betrokken volksvertegenwoordiger op de uitgesproken linkervleugel: een socialist.

In haar schaarse vrije tijd is ze supporter van Feyenoord en enthousiast sportster. Kickboksen is een van haar hobby’s. „Een pittige maar heerlijke sport. Goed voor je lichaam én je hoofd. Je reactievermogen wordt lekker snel en het vergt daarbij ook discipline. En ja, ik ben een fanatieke Feyenoord-aanhanger. Bezit zo’n tien Feyenoordshirts waarin ik zelf sport. En ik heb al jarenlang een seizoenkaart in Vak O. Het bijzondere van zo’n voetbalstadion is dat iedereen door elkaar zit. Zwart, wit, rijk, arm, oud, jong, het klinkt als een supercliché, maar in die omgeving maakt het niet uit wie je bent en wat je doet. Een gepensioneerde man, een Surinaamse familie, een belegger… En het gaat alleen maar over Feyenoord. In deze tijd is het niet meer zo vanzelfsprekend dat je zó samen bent.”

View this post on Instagram

A post shared by Lilian Marijnissen (@marijnissenlilian)

In haar werkkamer staat een manshoge reclamezuil met affiches van de SP, de partij die werd opgericht in 1972. Eén ervan toont haar vader Jan Marijnissen, icoon van de SP, op de fiets met kleine Lilian, staartjes in het haar, in een fietsstoeltje voorop. Socialistiese Partij – eerlijk & aktief staat er in toenmalig (vakbond)jargon. „Dat was in 1989, ik was 4 en herinner me erg weinig van. Alleen dat we heel vaak op en neer moesten fietsen om het er goed op te krijgen. Het was de tijd dat verkiezingsaffiches overal mochten hangen. Blinde muren, lantaarnpalen, wildplakken was gewoon toegestaan. Oss hing vol met deze affiche. Dat is wel bijzonder voor een kind. Ik zag mezelf overal terug.”

Moeder Mari-Anne Marijnissen

Het brengt het gesprek op vader Jan (71), fractievoorzitter en lid van de Tweede Kamer van de Socialistische Partij van 1994 tot 2010 en dat ziet ze al van mijlenver aankomen. „Het gaat goed met hem, hij geniet volop van zijn pensioen. In de partij is hij niet meer actief – hij geeft me geen ongevraagde adviezen. Als we samen zijn, hebben we het over de familie, Feyenoord en andere leuke dingen van het leven.” We schakelen daarom over naar haar moeder, Mari-Anne Marijnissen-van Schijndel (72). „Dat vind ik nou leuk”, veert ze op. „Ik begrijp best dat tijdens interviews mijn vader aan bod komt, maar als kind trok ik veel meer met mijn moeder op, omdat mijn vader veel van huis was. Ik was enig kind en zij heeft me zoveel bijgebracht. Ze stond 40 jaar als kleuterjuf voor de klas en was daarnaast erg actief voor de SP.”

Wat Lilian Marijnissen, mijmerend over haar vormende jaren, beslist van haar moeder heeft, is de grote maatschappelijke betrokkenheid die Lilian Marijnissen, binnen en buiten de Tweede Kamer, voelt. „Mijn moeder bouwde met tientallen vrijwilligers in Oss een speeltuin, die ze Elckerlyc doopte, oud-Hollands voor iedereen. Ze ging avond aan avond langs de deuren om vrijwilligers te ronselen en om een financiële bijdrage te vragen. Het werd een voor iedereen betaalbare en toegankelijke speeltuin, die nu al 30 jaar bestaat en waar jaarlijks tienduizenden kinderen uit de regio komen spelen. Een heel grote speeltuin – we hebben het niet over drie wipkippen en een glijbaan. Er staan grote houten kastelen, er lopen ondergrondse gangen, er is water, een boot, een kabelbaan. Alles om de fantasie van kinderen te prikkelen.”

‘Een of andere flapdrol’

„Elckerlyc won ook prijzen voor de toegankelijkheid voor kinderen met een handicap. De speeltuin heeft een grote sociale functie, is écht van de buurt. Toen er een keer door een of andere flapdrol hout uit de speeltuin werd gestolen waarvoor lang was gespaard, kwam de wijk meteen in actie. Er werd een benefietconcert georganiseerd met Osse bands die gratis optraden. Want als je aan de speeltuin komt, kom je aan de buurt.”

Haar moeder, vertelt Lilian Marijnissen, was oprecht activistisch. Ze vertegenwoordigde de SP in de Osse gemeenteraad en sloot zich aan bij Dolle Mina, de feministische beweging die eind jaren zestig streed voor gelijkheid van man en vrouw. „Haar betrokkenheid is voor mij heel bepalend geweest. Naar elkaar omkijken kreeg ik van huis uit mee. Mijn moeder bewees dat je met elkaar dingen van de grond krijgt. Er bestaat van de SP nogal eens het beeld dat de overheid alles moet oplossen. Niet dus. De gemeente Oss zag niks in die speeltuin en daarom ging mijn moeder aan de slag met in haar kielzog al die vrijwilligers. Dat is zó mooi, dat is waar ik in geloof.”

View this post on Instagram

A post shared by Lilian Marijnissen (@marijnissenlilian)

Lilian Marijnissen en de liefde voor dieren

Ook geërfd van moeder Mari-Anne: haar liefde voor dieren. Met haar sneeuwwitte herdershond Laika – vernoemd naar het eerste hondje dat in 1957 door de Sovjet Unie in de Spoetnik 2 in de ruimte werd gestuurd – wandelt ze als het eventjes kan op de hei in Brabant. „Het werk is nooit af, maar soms moet je even het hoofd leegmaken. In dit bestaan word je leeggezogen. Mail, telefoon, kranten, tv… Dat gaat altijd door.”

Onlangs opende in Oss, haar geboortegrond, een zorgbuurthuis dat zich geheel aan de bureaucratische greep van de gezondheidszorg onttrekt. De SP nam het initiatief om een kleinschalig verpleeghuis in de volkswijk Ruwaard te bouwen. Er wonen vijftien zorgbehoevenden. „Ik ben zo trots op onze mensen die hebben gezegd: binnen het huidige Nederlandse zorgstelsel kan dit helemaal niet, maar toch doen we het.”

„Wij geloven dat je ouderen niet in grootschalige verpleeghuizen moet onderbrengen. Die hebben te veel locaties, een weerbarstige laag management, allerlei overhead en geld dat niet naar zorg gaat. Wij kiezen voor kleinschaligheid in de buurt. Met vaste gezichten voor de bewoners, geen stapels papieren en een wirwar van indicaties. We vonden een zorgorganisatie bereid voor een aantal jaren zorg te leveren. Met de boeken open – er wordt geen cent winst gemaakt. De gemeente heeft het een kans gegeven. Wat Oss normaal uitgeeft aan indicaties binnen de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, stopt ze nu in één pot waarvan zorg kan worden verleend.”

Stokpaard van de SP

Tenminste zo belangrijk – een massief eiken stokpaard van de SP – is dat de zeggenschap bij de zorgverleners terecht is gekomen. En dat de instelling een typische buurtfunctie kent. Lilian Marijnissen: „De deur staat er altijd open. Ook ouderen die wel zelfstandig wonen maar misschien eenzaam zijn kunnen een praatje maken, een spelletje doen of blijven eten. Je krijgt ook een wisselwerking. Buurtbewoners die iemand naar ziekenhuis brengen. Mensen die koken. Een vrijwilliger die de tuin doet. Los dat het voor de mensen zelf fijn is, bespaar je als samenleving veel kosten.”

In die zin vindt ze het ‘onverteerbaar’ dat zorgverzekeraars niet meedoen. „Die kunnen niet meer los denken van dat hele indicatiesysteem. ‘U bent cliënt, u heeft indicatie huppeldepup en daar hoort dit budget bij…’ Totaal doorgeslagen. Heb vertrouwen in de zorgverleners die er met heel hun hart bij betrokken zijn en daar niet voor het grote salaris werken. Een fysiotherapeut is veel beter in staat dan een zorgverzekeraar te bepalen of iemand drie of dertig behandelingen nodig heeft. Misschien heeft een patiënt er nog twee extra nodig, maar dat mag dan niet… Geef de zorgverleners de ruimte keuzes te maken. Echt, ik gun elke buurt in Nederland zo’n zorgbuurthuis. En tegen mensen die beweren dat de SP alleen maar kritiek heeft zeg ik: wij laten in zien praktijk hoe het kan.”

Sociaal betrokken Lilian Marijnissen

Ze was een sportief meisje, een geestdriftige hockeyster die door rugproblemen moest stoppen. Sociaal betrokken is ze zolang ze zich kan heugen. „Ik zat in de jongerenraad van Oss en voerde actie om een discotheek in de stad te krijgen. Toen die er niet kwam, organiseerden we zelf een popconcert. We huurden de Maaslandsporthal af en regelden allerlei artiesten. Honderden jongeren kwamen erop af.”

Die vechtersmentaliteit is in haar karakter gebrand. Neem het thema ‘bestaanszekerheid’ waar de SP van oudsher op inzet, een onderwerp dat inmiddels door menige concurrerende partij aan de vooravond van de verkiezingen is gekaapt. „Spijtig”, constateert ze, „dat het zo lang heeft geduurd. Ruim 400.000 mensen in Nederland hebben volgens het Rode Kruis voedselhulp nodig, terwijl we tot de rijkste landen ter wereld behoren. Een schandaal. Vanochtend liep ik hier naartoe en ik hoef ik niet eens zo lang te wandelen om talloze verwarde mensen op straat tegen te komen. In een omgeving waar tig panden leegstaan. Of het nu over de geestelijke gezondheidszorg gaat of wonen – Nederland is op dat vlak geen gaaf, maar een verrot land. En nu pas gaat er bij de dames en heren politici een belletje rinkelen.”

Bezuinigingen op de geestelijke gezondheidszorg

„Al die verwarde personen op straat zijn een rechtstreeks gevolg van de bezuinigingen op de geestelijke gezondheidszorg. Wat dat de samenleving kost! De politie zegt terecht: we hebben het al hartstikke druk. We moeten achter boeven aan, niet achter verwarde mensen. Iemand die ergens in z’n blootje met een mes loopt te zwaaien hoort niet in een cel.”

Ze noemt veel collega’s in Den Haag ‘losgezongen’ van de realiteit. Die stappen, zegt ze, uit een dikke taxi voor de deur van de Tweede Kamer uit en zien geen daklozen op straat. Lilian Marijnissen: „Neem het toeslagenschandaal. Er zijn maar weinig politici die zelf mensen kennen in die vreselijke situatie. Ik sprak en spreek heel vaak mensen die er het slachtoffer van zijn. Wij gaan van deur tot deur de wijken in, daar horen wij die dingen. Onze kracht is dat wij het altijd mét de mensen doen. Bij het toeslagenschandaal opereerde Pieter Omtzigt politiek vooral heel bestuurlijk – onze Renske Leijten stond tussen de mensen. Dat was de kracht van deze samenwerking.”

Lilian Marijnissen begrijpt laag vertrouwen in de politiek

„Diezelfde mensen zien politici op tv, in Den Haag, ver weg, vooral druk met zichzelf en niet in staat problemen op te lossen. Of het nou de woningnood is of burgers die hun rekeningen niet kunnen betalen. Ik begrijp heel goed dat het vertrouwen in de politiek weg is. Vergis je niet, vorig jaar is er 400 miljard euro winst gemaakt door de grote bedrijven hier. Historisch hoog. Dat is toch niet uit te leggen?”

View this post on Instagram

A post shared by Lilian Marijnissen (@marijnissenlilian)

„We merken op straat de desillusie. ‘Of ik nou door de hond of de kat wordt gebeten, waarom zou ik gaan stemmen?’ Wij zijn veel onder zorgverleners, die worden er he-le-maal gek van. De regering en de Kamer janken dat dat het personeelstekort in de zorg zo groot is… Vind je het gek? Iedereen wordt de zorg uitgejaagd. De zorgopleidingen zitten vol, maar binnen twee jaar stopt veertig 40 procent er mee. Die rent gillend weg. Je gaat niet de zorg in om in een verpleeghuis 35 en in een ziekenhuis 40 procent van je tijd met papieren bezig te zijn.”

‘Hypocrisie ten top’

„Het is in Den Haag soms zó wereldvreemd. Brandstofaccijnzen omhoog om mensen uit de auto en in het openbaar vervoer te krijgen. Nou, als jij buiten de grote stad woont is er nauwelijks ov, dat is compleet wegbezuinigd. Hoe bezoek je je moeder dan? Probeer zelf eens een bus op het platteland te nemen, wil ik tegen mijn collega-volksvertegenwoordigers zeggen. Hetzelfde is aan de hand met de sluiting van streekziekenhuizen. Maar intussen wordt er wel gezegd: er moeten genoeg voorzieningen in de regio zijn. De hypocrisie ten top. Dit gaat over bevallen, over spoedeisende hulp. En wat ik zo vals vind is dat de regering het gooit op het personeelstekort in de zorg. Inderdaad, velen zijn door dit beleid uit de zorg gestapt.”

Het is ‘dit onrecht’ dat haar naar eigen zeggen elke dag motiveert. Of het nu de werkers in de zorg zijn die ‘horendol’ worden van de bureaucratie of studenten die de overheid volstrekt onbetrouwbaar achten. „Zij zijn aangemoedigd om te gaan lenen. ‘Jullie hoeven nergens bang voor te zijn’, werd er nog sussend gesteld. Maar nu wordt de rente vervijfvoudigd. Al die studenten zitten al met een enorme schuld nog voordat ze aan hun werkzame leven beginnen.”

‘Kamerlid verdient gigantisch’

Traditioneel bestaat er bij de Socialistische Partij een afdrachtsregeling die voor Kamerleden en andere volksvertegenwoordigers geldt. Deze solidariteitsregeling is voor de SP op twee fronten essentieel. Lilian Marijnissen: „Een Kamerlid verdient 10.000 euro bruto per maand, een gigantisch inkomen. Die, zeg maar, 7000 euro netto gaat naar de partij: in ruil krijgen de Kamerleden ongeveer 3200 euro netto terug. Wij willen op deze manier voeling houden met de samenleving.”

„Bovendien gebruiken we het geld om acties te financieren. Bijvoorbeeld het fotoboek en de tentoonstelling Weggecijferd. Teruggevochten die we hebben gemaakt over het toeslagenschandaal. Als je als parlementariër zoveel verdient als al die andere politici, lig je natuurlijk niet wakker van je almaar stijgende energierekening. Moties om de belasting op gas te verlagen worden steevast weggestemd. Anders zouden mensen geen prikkel hebben om te verduurzamen, wordt hier geredeneerd. Alsof mensen daar het geld voor hebben in een tijd dat ze het hoofd nauwelijks boven water kunnen houden.”

De politiek leider van de SP constateert dat de partij de laatste jaren een trendsetter is geweest waar het gaat om het aankaarten van heikele politieke onderwerpen. „Wij hebben bestaanszekerheid, de marktwerking in de zorg, de toegenomen arbeidsmigratie met alle problemen van dien geagendeerd. Nu roepen steeds meer partijen dat we dat inderdaad moeten gaan reguleren. Maar – eerst zien, dan geloven. Het zijn vaak ordinaire verkiezingspraatjes.” Gloedvol: „Alleen een grote SP kan voorkomen dat het loze verkiezingsbeloften worden!”

Lilian Marijnissen wil SP in een coalitie

Jazeker, haar partij hoort thuis in een coalitie. Om de partijen ‘met mooie woorden over bestaanszekerheid’ bij de les te houden. „Wij zijn traditioneel ook buiten het parlement enorm actief – dat geluid hoort in een regering hoorbaar te zijn. Een overheid die zo faalt heeft een waakhond van de straat nodig. De hervorming van het huidige toeslagensysteem… Ik denk dat mensen echt enthousiast zijn als onze Renske Leijten dat gaat doen. Agnes Kant, onze voormalige politiek leider en directeur van het Bijwerkingencentrum Lareb, zou als minister van Volksgezondheid de marktwerking in de zorg tegen het licht kunnen houden. We hebben Arjan Vliegenthart, directeur van het Nibud dat huishoudens adviseert over geldzaken. Hoe mooi zou het zijn als hij echt bestaanszekerheid niet tot holle term maak, maar écht wat kan veranderen voor mensen.”

Verkiezingsprogramma’s 2023: wat willen politieke partijen met veiligheid?

Reacties