Arno Gelder Binnenland 13 nov 2023, 18:01

Leestijd: 15 minuten

Chris Stoffer (SGP): ‘We leggen niet elk debat langs de meetlat van de Bijbel’

Chris Stoffer (49) is sinds augustus politiek leider van de Staatkundig Gereformeerde Partij. De van huis uit civiel ingenieur volgt SGP-icoon Kees van der Staaij op en begint na 22 november met een geheel vernieuwde fractie in de Tweede Kamer. „Het mag best een beetje opgewekt, hè? Ik houd op z’n tijd van humor.”

Aan de vooravond van de verkiezingen op 22 november interviewt Metro zes politici met een bijzonder verhaal: van fractievoorzitter tot Kamerlid, van nieuwkomer tot kandidaat-premier.

In deze serie ook: Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA), Daan de Kort  (VVD), Annabel Nanninga (JA21), Lilian Marijnissen (SP) en Mona Keizer (BBB).

Chris Stoffer, vader en dochter

Het was een ontroerende inaugurale rede die Chris Stoffer 26 april 2018 bij zijn debuut in de Tweede Kamer uitsprak. Het kersverse Kamerlid vertelde hoe hij, als jongetje, met zijn vader de Sint-Janskathedraal in ’s-Hertogenbosch bezocht. „Kijk eens omhoog”, zei zijn vader. „Het oog dat je daar ziet is het oog van God. Waar je ook bent, dat oog zal er altijd zijn.”

Verderop in zijn maidenspeech verbond hij die indringende jeugdherinnering met een ervaring vele jaren later toen hij inmiddels zelf vader was. Hij keek, vertelde hij in de plenaire zaal van het Binnenhof, weliswaar liefdevol, maar ook ‘een beetje moedeloos’ naar zijn 3-jarige dochter in de box, van wie werd gevreesd dat ze een ernstige ziekte had. „Ik zal voor jou zorgen”, beloofde hij zijn kind. En: „Toen zei de hemelse vader: kijk eens omhoog… zoals jij voor je kind zal zorgen, zo zal ik voor jou zorgen.” De toespraak greep de spreker zelf aan – zijn stem stokte een moment tijdens het relaas.

‘Ze loopt harder dan ik’

Nu, vijf jaar later, blikt Chris Stoffer, terug op die bewogen tijd. „De arts vond haar oogwit erg blauw”, zegt hij over zijn laatstgeborene. „Dat kon duiden op Osteogenesis Imperfecta, een ernstige botziekte waarbij de beenderen zeer broos zijn en makkelijk breken. We konden twee dingen doen: aanzien hoe het verloop zou zijn of het laten onderzoeken. Mijn vrouw en ik keken elkaar aan en zeiden: we steken ons hoofd niet in het zand. Als we precies weten wat het is, kunnen we de aandoening misschien verzachten met bijvoorbeeld supplementen.”

View this post on Instagram

A post shared by Chris Stoffer (@stoffer.chris)

„We moesten een half jaar wachten op de uitslag omdat het VUmc in Amsterdam was ondergelopen door een waterlek. In die tijd gaat er best wat door je heen. Het was ook nog eens in een periode dat ik een zware opleiding volgde waarvoor ik ook naar het buitenland moest. Bovendien hadden we de zorg voor twee andere kinderen. Ik heb een nuchtere kijk op zaken, maar ik heb ook gevoel. Ik ken mensen bij wie het kind de ziekte wel had. Dat drukt een zwaar stempel op je leven. Maar gelukkig in ons geval bleek ze niets te mankeren. Ze is nu 8 en loopt harder dan ik.”

Jongensachtige uitstraling Chris Stoffer

Chris Stoffer oogt als een atypische SGP’er, als men tenminste uitgaat van het hardnekkige cliché dat de Staatkundig Gereformeerde Partij wordt bevolkt door volstrekt vreugdeloze mannen in zwarte kostuums onder zware grijze loden jassen. De fractievoorzitter zit strak in een modieus pak, draagt al even trendy schoenen en heeft het haar in eigentijds model gebracht met gel.

‘Chris heeft een jongensachtige uitstraling’, weten ze in de vermaarde wandelgangen van de Kamer – óók in de eigen gang van de etage waar de SGP-fractie huist. Het spreekgestoelte in de Kamer is niet meer het preekgestoelte, een trend die zich onder Henk van Rossum (fractievoorzitter tussen 1981 en 1986) en Bas van der Vlies reeds inzette en zich door Kees van der Staaij verder ontwikkelde. Zo af en toe verstout Stoffer zich tot een grapje. „Humor?”, zegt hij met geveinsde onschuld. „Dat komt dan per ongeluk.”

Bijeenkomst SGP  ‘gewoon heel gezellig’

Ook hij had aanvankelijk het beeld van een ‘heel ernstige partij’ toen hij bij de SGP kwam, vertelt hij glimlachend. „De eerste keer dat ik naar een bijeenkomst ging, had ik m’n donkerste pak opgezocht. Daar bleek dat ook het donkerste pak te zijn. Het was er gewoon heel gezellig. En nog steeds. Waar ik ook in het land kom, de mensen zijn altijd even hartelijk. Ik ga er graag naar toe. We hebben een achterban die echt niet op elke slak zout legt als iemand een keer wat doet of zegt dat niet helemaal bij ons past. Er is altijd een grote vergevingsgezindheid. Het is gewoon fijn om bij de partij te zijn.”

Trouwens – schrijver Arnold Grunberg liep vorig jaar elf dagen stage bij de SGP en was verrast door de open en ontspannen atmosfeer binnen de fractie. Chris Stoffer: „Het mag best een beetje opgewekt, hè? Ik houd op z’n tijd van humor.”

Kees van der Staaij vervangen

Sinds Kees van der Staaij, de nestor van de Tweede Kamer, eerder dit jaar na een kwart eeuw zijn vertrek uit het parlement aankondigde, is Chris Stoffer het nieuwe gezicht van de Staatkundig Gereformeerde Partij. Voorwaar geen geringe opgave om de scheidende fractievoorzitter – een monument in marmer binnen de partij én het vaderlandse parlement door zijn grote kennis van het staatsrecht – te vervangen.

Chris Stoffer ziet er niet tegenop. Opgeruimd: „We hebben hier een mooi team mensen, de sfeer is goed, het werkt fijn. En gelukkig is Kees er ook nog steeds. Ik heb veel steun aan hem, kan altijd met hem sparren. Bovendien zit Kees je totaal niet in de weg. Hij is er niet het type naar om ergens voor te gaan hangen. In die zin is hij soms zelfs te bescheiden. Ik geniet volop. Kees en Roelof Bisschop vertrekken weliswaar, maar we hebben zeer goede mensen klaarstaan.”

Chris Stoffer, geboren Harderwijker en getogen in Elspeet (gemeente Nunspeet), waar hij nog steeds woont, stamt naar eigen zeggen uit een ‘echte ondernemersfamilie’ uit het SGP-bolwerk op de Veluwe. Zijn overgrootvader was postbode die besloot zijn handigheid in het repareren van zijn eigen rijwiel aan te wenden ten bate van de dorpsgemeenschap. Aldus ontstond een fietsenmakerij die vervolgens door Stoffers opa werd uitgebouwd tot garage/tankstation annex taxibedrijf. Zijn vader werkte bij een Amerikaans automatiseringsconcern – Stoffer was van jongs af aan tijdens zijn vrije uurtjes in de werkplaats te vinden.

Moeder overleden toen Chris Stoffer tiener was

„Ik kom uit een warm, fijn gezin”, vertelt hij. „Toen ik 9 jaar was, werd mijn moeder ziek. Kanker, die telkens terugkeerde. Vier jaar later overleed ze. Dat maakte de situatie in ons gezin natuurlijk anders. Wat dat met me deed? Voor mij zag de wereld er ineens anders uit. Je wilt niet aanvaarden dat je moeder er niet meer is. Als ik van school kwam, wachtte zij altijd met thee. Dat was niet meer zo.”

„Maar… je neemt met elkaar de verantwoordelijkheid. Het leven gaat door. We hebben de draad snel opgepakt. De begrafenis was op donderdag – maandag ging mijn vader aan het werk en wij gingen naar school. Gewoon je best weer doen, elkaar vasthouden en maken wat ervan te maken valt.”

Hij voelde, terugkijkend op die vormende jaren, een sterke verantwoordelijkheid voor zijn broertje en zusje. Bovendien, het huishouden moest door en dus hielp hij zijn vader. De jonge Chris sjouwde al boodschappen voor zijn zieke moeder en dat is, zegt hij, tot op de dag van vandaag zo gebleven. „Mijn vrouw houdt er niet zo van. Dus is het: Chris, heb jij straks tijd? Natuurlijk, zeg ik dan. Ik ben al getraind sinds mijn 10e.”

‘Mijn eerste keer in Jeruzalem en Bethlehem’

„Mijn vader deed ontzettend zijn best. Die man verdient een groot compliment – het valt niet mee om als één ouder een gezin met kinderen die in de puberteit komen draaiende te houden. Je mist een vrouw om te overleggen – we kenden ook wel periodes dat we elkaar even wat minder vriendelijk aankeken. Maar… Het was niet alleen naar, hè? We hebben als gezin mooie dingen gedaan. Zijn met elkaar op vakantie geweest naar Cyprus. ‘s Nachts heen en weer gevaren naar Israël. Dat vergeet ik nooit meer: mijn eerste keer in Jeruzalem en Bethlehem.”

Hoe is hij zelf als vader van drie dochters, die luisteren naar mooie Bijbelse namen als Rhodé (16), Loïs (14) en Fébe (8)? „Nou, dat moet je eigenlijk hen vragen, hè? Ik zou zeggen: een deels afwezige vader. Ik ben in Den Haag van dinsdag tot en met donderdag – de andere dagen probeer ik er zoveel mogelijk te zijn. Vrijdagmiddag heeft onze jongste vrij van school, dat dagdeel heb ik in mijn agenda geblokt. We doen altijd wat met z’n tweeën. Boodschappen, een stukje fietsen, zwemmen. Of ergens op bezoek.”

De ‘vlegeljaren’ van Chris Stoffer

„Als je 14 en 16 bent”, zegt hij over zijn oudste dochters, „heb je natuurlijk iets minder met je vader. Maar we gaan vaak gezamenlijk op stap, onlangs nog naar Utrecht. Daar hebben we het Dom-concert bijgewoond en zijn daarna lekker met z’n allen gaan lunchen. Ik geniet er ontzettend van om bij elkaar zijn.” Hij bezoekt de Gereformeerde gemeente in Nederland te Elspeet – daar werd de Bijbeltekst voorgelezen die nog steeds op hem de meeste indruk maakt: „Het achtste vers van Psalm 32: Ik zal u onderwijzen, en leren van den weg dien gij gaan zult; ik zal u raad geven, mijn oog zal op u zijn. Dit vers trof me en draag ik het nog altijd met me mee.”

Dat hij ooit in de politiek zou belanden en nu voorman is van nota bene de oudste politieke partij in de historie van het Nederlandse parlement – de SGP werd 24 april 1918 te Middelburg opgericht – had Chris Stoffer nooit kunnen bevroeden. Tijdens zijn vlegeljaren was hij vooral in de fietsenmakerij van de familie te vinden, in de weer met bandenwipper, kettingontvetter en kruiskopschroevendraaier. Politiek stond ver van de jeugdige onbezorgdheid vandaan. Bovendien waren zijn ouders nooit erg politiek georiënteerd.

Het is vandaag de dag van de #mantelzorg. We kunnen niet zuinig genoeg zijn op onze mantelzorgers die zich geheel belangeloos en vrijwillig inzetten voor mensen die zorg nodig hebben. Daarom hebben @chris_stoffer en @ajflach vandaag twee mantelzorgers in het zonnetje gezet.

1/2 pic.twitter.com/EI2hQNMQ0S

— SGP (@SGPnieuws) November 10, 2023

‘De vonk sloeg over’

Dat veranderde toen Chris Stoffer aan de Universiteit Twente civiele techniek ging studeren. „In mijn studententijd begon ik politiek echt interessant te vinden. Via mijn vrouw maakte ik kennis met de SGP. Ik las het partijprogramma dat qua gedachtegoed heel dicht bij mij stond. In 2001 werd ik lid; het jaar daarop werd ik met voorkeurstemmen in de gemeenteraad van Nunspeet gekozen.” Zijn echtgenote Sophia is orthopedagoog en was zijn overbuurmeisje. „Ik gaf haar destijds bijles economie. Toen sloeg de vonk over. Ik heb veel steun aan Sophia – we zijn een team!”

Na zijn studie trad hij in dienst bij het multinationale ingenieursbureau Arcadis – later stapte hij over Rijkswaterstaat, waar hij uiteindelijk de functie van directeur Netwerkmanagement bekleedde. In die tijd kwam hij Koos van den Berg, waterstaatkundige en Kamerlid voor de SGP, weleens tegen. „Een grootheid destijds”, zegt hij. Maar ook Bas van der Vlies (SGP-fractieleider van 1986 tot 2010) en Jaap Coster („mijn politieke vader en opvoeder”), adjunct-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad, inspireerden hem in zijn politieke werk en ambities.

Campagne Chris Stoffer

‘Woord houden’ luidt de slogan met dubbele betekenis – het Woord Gods én de veronderstelde betrouwbare overheid die woord dient te houden – waarmee de Staatkundig Gereformeerden deze weken campagne voeren. Van Groningen tot Zeeland. „Want”, stelt Stoffer, „de eigen achterban vergeten wij nooit.” Maar is dit, om in SGP-jargon te blijven, toch niet enigszins preken voor eigen parochie? Stoffer: „Bij voorgaande verkiezingscampagnes hield de reis wel op bij Staphorst. Maar opmerkelijk genoeg krijgen we in Groningen en Friesland een steeds steviger basis. Onze nuchtere standpunten, het feit dat we onze principes niet verloochenen, spreekt mensen aan. Veel behoudende rooms-katholieke mensen stemmen om die reden SGP.”

Pikant historisch detail: ook de SGP heeft in de vaderlandse politieke geschiedenis een ‘Nacht’ op haar naam staan, waarbij juist het rooms-katholieke volksdeel tot in het diepst van zijn ziel werd geraakt. De eenmansfractie van de SGP met de allereerste voorman van de staatkundig gereformeerden, de papenvreter dominee Gerrit Hendrik Kersten, wist op 10 november 1925 een amendement door de Kamer aangenomen te krijgen dat het Nederlandse gezantschap bij het Vaticaan in Rome afschafte. Daarop viel het kabinet-Colijn.

"De SGP laat haar stem voor het ongeboren leven horen. Nét zolang totdat abortus ondenkbaar is. 36.000 keer per jaar, dat kan niet in een beschaafd land. Moeders en kinderen hebben veel meer steun nodig!"

Bekijk hier onze terugblik op de #Marsvoorhetleven ⬇️ pic.twitter.com/90044Ou0w6

— SGP (@SGPnieuws) November 13, 2023

Inzet op unieke vierde zetel

Chris Stoffer, die vorige week veelvuldig in het nieuws kwam over de SGP-strijd tegen abortus, wijst op de stabiliteit van de partij, al ruim een eeuw lang een vast anker in steeds woeliger politieke baren. Nagenoeg altijd met drie zetels in de Kamer vertegenwoordigd, zet hij op 22 november nadrukkelijk in op een vierde – het zou een unicum in de lange geschiedenis van de getuigenispartij zijn. Durft de politiek leider ook zover te gaan om de SGP als toekomstige regeringspartij te afficheren?

Hij mag in dat kader graag een uitspraak aanhalen van dominee Hette Abma, de fractievoorzitter in de Tweede Kamer van de SGP tussen 1971 en 1981, die over regeringsdeelname zei: ‘We reikhalzen er niet naar, we kokhalzen er niet van…’. „Ik heb de dominee nog meegemaakt als jongetje. Hij kwam elke maand bij ons in Elspeet preken, hij was toen lid van de Eerste Kamer. Mijn moeder zei een keer: ‘Kijk Chris, dat is de senator.’ Ik dacht in mijn jeugdige onschuld meteen aan een Opel Senator. Ik kwam er gelukkig snel achter dat dat toch anders lag.”

Christ Stoffer met SGP in de regering?

„Maar terugkerend naar het meeregeren… Dat is niet ondenkbaar. De afgelopen tien jaar speelden we vaak een rol als gedoogpartner. Het kabinet en andere Kamerfracties polsten ons: wat vindt de SGP ervan? Dat is zeker de verdienste van Kees van der Staaij. Wij lopen niet per se weg voor regeringsdeelname, maar het is ook niet zo dat we staan te springen.”

„We zouden op een aantal vlakken gerust water bij de wijn kunnen doen, maar als je het hebt over onze basisprincipes – de medische ethiek, de vrijheid van onderwijs – doen we geen concessies. Als je ziet hoe de ontwikkelingen de afgelopen jaren zijn… die zouden wij niet meegemaakt hebben. Dat is heel helder, wij wijken niet van onze beginselen af. Zo zullen we ook altijd een partij zijn die het gezin koestert. En hameren we op veiligheid: politie en justitie moeten slagvaardig kunnen optreden, onze defensie dient op orde zijn.”

View this post on Instagram

A post shared by Chris Stoffer (@stoffer.chris)

In de praktische politiek van alledag betoont de SGP zich evenwel ook rekkelijk waar het kan. „Ik heb een  motie aangenomen gekregen over het structureel verhogen van de kinderbijslag, een belangrijk ding. Dat betekent dat ik ben meegegaan met het verlagen van de accijns op benzine en diesel, hoewel ik niet bepaald tevreden was over de onderbouwing. Maar als het één je wordt gegund, moet je het andere soms met elkaar nemen.”

Niet meedoen aan verruwing

Tijdens debatten in de Tweede Kamer zijn de sprekers van de SGP een toonbeeld van rust, bezonnenheid en fatsoen. Aan de toenemende verruwing die vaak aan het parlement wordt toegeschreven, doet de fractie niet mee. Chris Stoffer: „Toen ik kwam, was het al wat ruwer geworden, steeds steviger taalgebruik om het nieuws maar te halen. Maar het beeld vertekent. In de zaaltjes achter de plenaire zaal, en dat zijn er heel veel, wordt echt op inhoud en heel netjes vergaderd.” Het mag wat hem betreft overigens ‘best stevig in debatten’, maar er zijn grenzen. Eén ding weet hij zeker: als hij onwelvoeglijke taal zou bezigen zou zijn 82-jarige vader hem beslist aan z’n jasje trekken: ‘Ho Chris, dit doen we niet hè?’

Christ Stoffer en de fractie-Bijbel

Op de kast in zijn werkkamer, naast de voorzittershamer, de fractie-Bijbel. Het boek, De gansche Heilige Schrift, is in zwart leder gebonden stamt uit 1937 en moet dus nog door dominee Kersten zijn beroerd. Het boek wordt elke dinsdag gebruikt bij de dagopening van de fractie. Die begint met het zingen van een lied of psalm. Stoffer: „In het oude gebouw zat GroenLinks naast ons. Die collega’s hoorden ons, fractie en medewerkers, a capella zingen. Prachtig vonden ze het. Ze mogen gerust aansluiten hoor, al is die fractie nu zo groot dat we niet meer in één kamer zullen passen.”

Na de samenzang leest een lid van de fractie een bepaalde passage uit de Bijbel voor die gezamenlijk wordt besproken. „Tenslotte”, zegt Stoffer, „bidden we voor ons werk de komende week, maar ook voor alle andere fracties en het kabinet. En voor zaken die in de wereld spelen, zoals nu de situatie in Israël. De Bijbel is onze basis. We leggen elk niet elk debat langs de meetlat van de Bijbel, maar voor ons is de Schrift bindend en zet onze koers uit, al ruim honderd jaar. Het is ons fundament van waaruit met opgewekt gemoed politiek bedrijven. Toen ik in de Kamer kwam werd me voorgehouden: ‘Chris, we werken hier de hele dag alsof alles van ons afhangt, maar aan het einde leggen we het terug in de handen van God. Dat geeft ook een stukje ontspanning, rust en stabiliteit. Het hoeft allemaal niet per se volmaakt.”

Verkiezingsprogramma’s 2023: wat willen politieke partijen met migratie?

Reacties