Erik Jonk Binnenland 27 jul 2023, 09:31

Leestijd: 4 minuten

Er is er één jarig: 10 weetjes over IKEA, 80 jaar geleden bedacht door… een tiener

„Hurra!”, roepen ze morgen in Zweden. ‘Hoera’, omdat Ikea 80 (!) kaarsjes mag uitblazen. Om dat te vieren: 10 weetjes over deze Järige Jøb.

Het beroemde Zweedse woonwarenhuis bestaat morgen 80 jaar en is nu 45 jaar in Nederland gevestigd. In verschillende vestigingen in ons land wordt dat letterlijk gevierd, een partijtje speciaal voor 80-plussers. Zij, die IKEA hun hele leven hebben meegemaakt, worden getrakteerd op koffie of thee en taart.

Ingvar Kamprad (1926-2018) richtte IKEA in 1943 op in het Zweedse Älmhult. Het blauw-gele woonwarenhuis van nu was toen een postorderbedrijf. Tachtig jaar later telt IKEA 462 winkels in 62 landen. En, eerlijk is eerlijk, hebben we niet allemaal een van die Zweedse producten met een grappige naam in ons interieur?

In aanloop naar de verjaardag lees je hier tien weetjes over de gigant van de afgelopen decennia. In de IKEA-gids kunnen we ze tenslotte niet meer lezen, want die ging drie jaar geleden ‘ter ziele’.

10 feestelijke weetjes over IKEA

• 1 Wat betekent IKEA eigenlijk?

De naam IKEA is een letterwoord van de naam van de oprichter Ingvar Kamprad, zijn familieboerderij Elmtaryd en het nabijgelegen plaatsje Agunnaryd.

• 2 Slim bedacht door… een tiener

IKEA werd in 1943 door de nog maar 17-jarige Kamprad opgericht als postorderbedrijf voor onder andere pennen, lucifers en portefeuilles. De onderneming leverde toen tijdens de Tweede Wereldoorlog bestellingen binnen de provincie Småland. Kamprad ging slim om met de weinige middelen die hij tot zijn beschikking had. Een voorbeeld daarvan was zijn afspraak met de plaatselijke melkboer. Het melkwagentje deed vaak dienst als bestelbus voor IKEA-bestellingen.

• 3 Hoe zit het met die befaamde IKEA-namen?

In 1948 werden voor het eerst meubels aan het assortiment toegevoegd. Twee jaar later publiceerde IKEA de eerste catalogus, grotendeels geschreven door Kamprad zelf. De oplage nam elk jaar toe en de catalogus groeide met 200 miljoen exemplaren in 32 talen uit tot ’s werelds grootste commerciële drukwerk. Kamprad kon artikelnummers lastig uit elkaar houden. Daarom gaf hij de meubels Zweedse namen in plaats van nummers. Zo wordt buitenmeubilair vernoemd naar Scandinavische eilanden, krijgen bureaus en stoelen Zweedse jongensnamen en hebben tapijten namen van steden in Denemarken en Zweden.

• 4 Zelf in elkaar zetten…

In 1953 voegde IKEA de eerste zelfbouwmeubels aan de catalogus toe. Doordat die plat verpakt konden worden, namen ze minder ruimte in en gingen ze ook minder snel stuk tijdens het postordertransport. Steeds meer meubels in het  assortiment werden ontworpen op basis van het zelfbouwconcept. Zo ook de voor velen iconische LÖVET-bijzettafel. De tafel was voor het eerst te zien in de catalogus van 1956 en het design bleek tijdloos te zijn. Ter ere van het 80-jarig bestaan is de LÖVET omgedoopt tot LÖVBACKEN.

Of dat zelf in elkaar zetten altijd goed gaat? Vraag maar aan Youp van ‘t Hek.

• 5 De balletjes van IKEA

Het eerste IKEA woonwarenhuis werd geopend in 1958 in Älmhult, Zweden. Omdat bezoekers van ver kwamen, werd de showroom uitgebreid met een koffiehoekje en later een restaurant. In 1985 werden de klassieke Zweedse gehaktballetjes geïntroduceerd met groente, frietjes, vossenbessenjam en roomsaus.

• 6 Niet meer weg te denken uit Nederland

In 1978 opende in Nederland het eerste IKEA-filiaal in Sliedrecht. Vier jaar later opende in Amsterdam een tweede vestiging. 45 jaar na de opening van ‘Sliedrecht’ telt Nederland dertien vestigingen, verspreid over het hele land.

• 7 Handige broer en zus

Vanaf dag één ontwerpt een vast team van Zweedse designers alle IKEA-producten. De Zweedse broer en zus Knut en Marianne Hagberg sloten zich in 1979 aan bij het team en bleven 41 jaar bij het woonwarenhuis werken. In totaal ontwierpen ze samen ruim 2100 producten, een enkele IKEA-designer deed hen dat na. Hun meest beroemde ontwerp is waarschijnlijk de blauwe FRAKTA-draagtas.

Vanaf 2018 kreeg het Zweedse designteam versterking van een Nederlandse ontwerper, Friso Wiersma. Vorig jaar lanceerde Wiersma in samenwerking met de Zweedse house dj-groep Swedish House Mafia de limited OBEGRÄNSAD-collectie.

• 8 IKEA-vazen van Hollandse bodem

Naast het vaste ontwerpteam werkt IKEA jaarlijks samen met andere designers, waaronder ook een aantal Nederlanders. Zo bracht Hella Jongerius in 2005 als eerste Nederlandse designer een serie vazen uit. In 2016 ontwierp Piet Hein Eek de JASSA-collectie en in 2018 de INDUSTRIELL-collectie. De meest recente collectie van Nederlandse hand is VARMBLIXT, ontworpen door de Rotterdamse Sabine Marcelis.

• 9 Zelf maken, meer waarderen

Zeventig jaar na de eerste zelfbouwmeubels in de IKEA-catalogus, verpakt het woonwarenhuis de meubels nog steeds zo plat mogelijk om de ruimte in het vaak enorme zelfbedieningsmagazijn optimaal te benutten. Het bouw-het-zelfconcept is kenmerkend voor IKEA en was in 2011 onderwerp van een studie door onderzoekers van Harvard Business School. Die concludeerden dat er zoiets bestaat als het IKEA-effect: mensen hebben de neiging om dingen die ze (gedeeltelijk) zelf gemaakt hebben meer te waarderen dan dingen die door anderen zijn gemaakt.

• 10 Dacht je dat ‘Amsterdam’ groot is?

In de afgelopen 80 jaar opende IKEA 462 winkels in 62 landen en verwelkomde 680 miljoen fysieke klanten. Onlangs werden er nieuwe woonwarenhuizen geopend in Chili, Marokko en Nieuw-Zeeland. Het grootste woonwarenhuis staat in Manila, de Filipijnen, met 65.000 vierkante meter aan winkeloppervlakte.

Zoveel spaargeld heb je minimaal nodig als buffer per salaris