Nikki Veerbeek Binnenland 22 mei 2023, 16:55

Leestijd: 5 minuten

Omvang grensoverschrijdend gedrag danswereld blijkt nóg schokkender: ‘Dansers zijn kwetsbaar en volgzaam’

Vandaag verscheen het langverwachte onderzoeksrapport over grensoverschrijdend gedrag in de danswereld. Daaruit blijkt dat de omvang daarvan nóg schokkender is dan verwacht. Maar liefst vier op de tien dansers hebben te maken gehad met grensoverschrijdend gedrag. „Dansers tolereren veel om hun passie maar te kunnen blijven uiten, en vaak te veel”, staat in het rapport.

Het onderzoeksrapport, genaamd Schaduwdansen, werd vandaag gepresenteerd door Marjan Olfers en Anton van onderzoeksbureau Verinorm. De onderzoekers lieten honderden dansers een vragenlijst invullen en deden 167 interviews. Hieruit kwam naar voren dat 39 procent van de dansers in het afgelopen jaar te maken heeft gehad met zeker één vorm van grensoverschrijdend gedrag. In 11 procent van de gevallen ging het om seksueel wangedrag. Trainers of docenten, die een machtspositie hebben, worden voornamelijk als daders genoemd. Zo’n twee derde van de ondervraagden zegt dat maatregelen nodig zijn om de sector veiliger te maken.

Olfers en Van Wijk, die eerder de misstanden in het turnen in kaart brachten en ook onderzoek doen naar de topsportcultuur in Nederland, zeggen dat hun ‘dansonderzoek’ langer heeft geduurd dan voorzien. Ze spreken van een „lastige klus” en een „ingewikkeld traject” vanwege de „gesloten cultuur in het versnipperde danslandschap” met zoveel verschillende stijlen. Ongeveer 1,5 miljoen Nederlanders zijn actief binnen de danswereld.

Aanbevelingen rapport over grensoverschrijdend gedrag in danswereld

Volgens Olfers en Van Wijk heeft de Nederlandse danswereld behoefte aan duidelijke gedragscodes om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Ook zou het dansen professioneler gemaakt moeten worden en moet de ‘zwijgcultuur’ doorbroken worden. „Heb oog en oor voor slachtoffers”, luidt een van de aanbevelingen.

Olfers en Van Wijk pleiten voor een overkoepelend orgaan dat de volledige sector overziet. „Vergelijk het met de vechtsport”, zeggen ze. „Die sector is ook een wirwar: iedereen op de hoek kan een vechtsportschool beginnen. Maar er is wel een landelijke vechtsportautoriteit die zulke scholen controleert.”

Ook adviseren de onderzoekers de sector om een heldere structuur op te tuigen in het nu versnipperde danslandschap. Door de versnippering kan er niet voldoende toezicht worden gehouden. „Als iedereen verantwoordelijk is, is uiteindelijk helemaal niemand verantwoordelijk”, lichtten Olfers en Van Wijk Toe.

Marjan Olfers: ‘Veel mannen zijn slachtoffer’

Olfers, hoogleraar sport en rechten, gaf op NPO Radio 1 meer achtergrond over de slachtoffers. „Het eerste wat mij is opgevallen in het onderzoek is dat dans voor een heleboel slachtoffers een identiteit is. Wat we ook zien: hoe hoger het niveau en hoe professioneler de danser, hoe meer risico er bestaat op ongewenst gedrag.”

Volgens Olfers zijn dansers soms ‘heel kwetsbaar en heel volgzaam’ en durven ze weinig te zeggen. „Er is een enorm grote zwijgcultuur. Wat ook is opgevallen, is dat er ook heel veel mannen slachtoffer zijn. Dat hadden we niet verwacht. Neemt niet weg dat er ook heel vrouwen zijn.”

De resultaten van het onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag in de danswereld zijn gepresenteerd. Hoogleraar sport en recht, @MarjanOlfers, leidde het onderzoek en haar viel het op dat er veel mannelijke slachtoffers zijn: 'Dat hadden we niet verwacht', zegt ze in @denieuwsbv pic.twitter.com/gb8ooFCELw

— NPO Radio 1 (@NPORadio1) May 22, 2023

Kim Koumans is ‘trots en strijdlustig’

Het onafhankelijke onderzoek werd in 2021 in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport opgestart, na meldingen over misstanden. Kim Koumans fungeerde als klokkenluider. De professionele danseres en choreografe trad naar buiten met haar eigen ervaringen met grensoverschrijdend gedrag, waaronder seksueel misbruik. Zo was er een hoofdrol voor haar weggelegd in de schrijnende documentaire Dansen voor je leven. Koumans spoorde andere dansers aan hun ervaringen ook te delen en riep de politiek op onderzoek te doen. Vorig jaar deed ze aangifte tegen een Brabantse dansleraar die haar misbruikt zou hebben.

„Ik ben opgelucht, maar vooral trots en extreem strijdlustig”, reageert Koumans vandaag na afloop van de presentatie van het onderzoeksrapport. „Ik ken zoveel verhalen van kinderen, maar ook van 50-ers en 60-ers die nu voor het eerst hun ervaring hebben gedeeld. Ik ben zo trots op hen. Dit is wereldwijd nog nooit gebeurd in de danssector.”

Volgens Koumans is het van belang dat de aanbevelingen uit het rapport worden opgevolgd en dat daar ook controle op is. „Dit was nog maar deel één, nu gaan we door naar deel twee.” Ze spreekt van een megaklus. „Er moet een toezichthouder voor dans komen waar alle dansvormen onder vallen. Dus niet een stukje onder sport, een stukje onder tv en een stukje onder cultuur, maar gewoon één geheel dat erboven hangt.”

Het ontbreekt volgens de danseres nu vaak aan toezicht. „Ik zie echt alle rode vlaggen.” Ze zegt dat kinderen jong en kwetsbaar zijn en ze nog niet ze nog niet hebben geleerd waar de grens ligt. Ook zijn er vaak geen ouders bij. „En dan gaan mensen je aanraken. Wat moet je dan als kind?”

Minister Helder en staatssecretaris Uslu reageren

Minister Conny Helder (Langdurige Zorg en Sport) en staatssecretaris Gunay Uslu (Cultuur en Media) noemen de conclusies van het onderzoeksrapport danssector verontrustend. De twee bewindspersonen zeggen in een reactie dat ze van de danswereld weer een veilige plek willen maken en aan de slag gaan met de aanbevelingen uit het rapport. Ze verwachten volgende maand meer duidelijkheid te kunnen geven over hoe ze dat willen doen, in aanloop naar een commissiedebat in de Tweede Kamer op 21 juni.

Helder zegt het afschuwelijk te vinden dat er zo lang niet over het wangedrag in de danssector is gepraat. „Ik heb dan ook grote bewondering voor Kim Koumans, die de moed heeft gehad om de stilte te doorbreken.” De minister sprak onlangs persoonlijk met Koumans. „Ze heeft me verteld over de enorme impact. Dat was erg indrukwekkend”, aldus Helder. De minister gaat binnenkort ook in gesprek met andere dansers die te maken hebben gehad met ongewenst gedrag. Helder roept dansers die te maken hebben gehad met ongewenst gedrag op om zich te melden bij bestaande meldpunten.

Daarnaast benadrukken zij en staatssecretaris Uslu het belang van de zogeheten Alliantie Dans Veilig, waartoe beide ministeries mede het initiatief hebben genomen. Het is de bedoeling dat dit samenwerkingsverband, waarbij nu meer dan tien organisaties zijn aangesloten, in de toekomst verder uitbreidt en dat dansers er terecht kunnen met vragen. Alliantiewoordvoerder Lodewijk Klootwijk zegt dat het samenwerkingsverband het aan iedereen die dans een warm hart toedraagt, verplicht is de aanbevelingen uit het onderzoeksrapport „voortvarend op te pakken.”

‘Capuchonnetjes’ AZ morgen met gezicht op televisie, maar dat kunnen ze nog voorkomen